Վերջին տարիներին, հատկապես 44օրյա պատերազմից հետո, աշխարհի տարբեր անկյուններում հայերի հանդիպման խոսակցությունները, մտահոգությունները ուղղված են հայ ազգի անվտանգության, զարգացման, ապագային նվիրված խորհումներով, քննարկումներով։ Հայ ժողովրդի առջև ծառացած դժվարությունների հաղթահարման համար ստեղծվում են տարբեր տնտեսական, քաղաքական միություններ, որոնք նպատակ ունեն ապահովել հայ ազգի հետագա զարգացումը՝ տնտեսական զարգացման հրաշքի հասնել այլ փոքր պետությունների օրինակով: Այդպիսիններից են՝
• Նուբար Աֆեյանի և Ռուբեն Վարդանյանի կողմից ստեղծված «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ»,
• Վահե Կարապետյանի «Pan Armenian Unity» միությունները։ Այս հայորդիները ձգտում են միավորել հայերին ամբողջ աշխարհում՝ դիմակայելու ներկա դժվարություններին և ստեղծել հիմքեր տնտեսական կտրուկ զարգացման համար։ Քաղաքական ոլորտում Արևմտյան Հայաստանի վտարանդի կառավարության կողմից կազմակերպվել է Համահայկական Վերնախորհուրդ (Senat), որը զբաղվում է ՀՀ-ի արտաքին հարաբերություններով, գլխավոր նպատակ ունենալով՝ Վուդրո Վիլսոնի 1920 թվականի նոյեմբերի 22 կայացրած «Իրավարար վճռի» իրականացումը։ Մի քանի ամիս առաջ գործարար Սամվել Կարապետյանը հայտարարեց, որ ՀՀ-ում, Ջավախքում, Արցախում կարելի է ստեղծել բոլոր բնագավառների բարձր շահութաբերական ձեռնարկություններ տեղական հումքերի հիման վրա։ Անկախացումից հետո ՀՀ-ի բոլոր ղեկավարները գիտակցաբար, կամաց-կամաց քայքայեցին Խորհրդային Հայաստանից ժառանգած հարուստ, բազմաճյուղ տնտեսությունը։ Քաղաքական առումով չամրապնդեցին հազարավոր հայրենասերների կորստով ձեռք բերված մեր հաղթանակները։ Մենք՝ մի քանի հայրենասեր մասնագետներ առաջարկում ենք կազմակերպել դեռևս նախադեպ չունեցող «Համահայկական բաժնետիրական ընկերություն»՝ (Pan Armenian Corporation): Հույս ունենք, որ այն մաս կկազմի Ձեր միությունների միվորմանը՝ ի շահս հայ ազգի ապագայի՝ Մեծ Հայաստանի կազմավորման և նրա հզորացման համար։ Կլուծվի ներկայիս և ապագայի բոլոր խնդիրները։ Հարկավոր է հավատալ, պայքարել և հաղթել։
Վահե Մ․
Соавтор инициативы
Ցեղասպանության հիշողությունը բերում է կարեւոր անվտանգային ընկալման։ Միասնական ընկալում պետք է ձեւավորել սրա մասին՝ Հայաստան-Սփյուռք ընդգրկմամբ։ Այսօր դեռ կա ընկալում, որ հայաստանցիները չգիտեն՝ ինչ է Ցեղասպանությունը։
Համաժողովի մասնակից
Առաջարկում եմ ցեղասպանության թանգարանում բացել ցուցասրահ,որտեղ կներկայացվեն ազգությամբ հայ գյուտարարները, որոնց գյուտերն ունեցել են համաշխարհային նշանակություն (МРТ, բանկոմատ, Նոր տարր..․ դրանք շատ են)։ Ինֆորմացիան լինի վիքիփեդիայի հղմամբ։ Պետական,պաշտոնական այցերի ժամանակ արարողակարգով նախատեսել այցելություններ նաև նշված ցուցասրահ, ինչը կօգնի ցույց տալ աշխարհին, որ Հայոց ցեղասպանությունը համամարդկային ողբերգություն ու կորուստ է նաև այն առումով, որ մազապուրծ հայերն ինչեր են ստեղծել աշխարհի տարբեր ծայրերում և ինչեր կարող էին ստեղծել։ Սա նաև հնարավորություն կտա բարձրացնել մեր ազգի պատիվն ու արժանապատվությունը, ինչի կարիքն այսօր ունենք բոլորս։
Արգամ Ց․, Հայաստան
Соавтор инициативы
Այս տիպի միջոցառումները շատ լավ գաղափար են, օրինակ, Հայաստան-Սփյուռք չընդհատվող կապի համար։
Համաժողովի մասնակից
Սփյուռքի անվստահության խնդիրը գալիս է Հայաստանից, Հայաստանը պետք է սկսի օգնել Սփյուռքին, դա կբերի փոխադարձ վստահության։
Համաժողովի մասնակից
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը առաջին հերթին պետք է հիմնվի համազգային երազանքների ու տեսիլքների վրա, ինչպես իր ժամանակին ասել է աշխարհահռչակ գիտնական Ալբերտ Էյնշտեյնը. «երևակայությունն ավելին է, քան գիտությունը»: Նույնիսկ Աստված-մարդ հարաբերություններում առանցքային նշանակություն ունի մարդու տեսիլքն ու երազանքը ներկայի և գալիքի հետ կապված, որն աստվածային նախախնամության իրագործման կարևոր գործոններից է:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» պետք է հիմնվի մեր ազգային գաղափարախոսության, պատմության, քրիստոնեական հավատքի և ընտանեկան արժեքների վրա: Շարժման հիմքը և նպատակը պետք է լինի Հայաստանը` հայաստանակենտրոն գաղափարով և հայահավաք շարժումով: «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժման ազգային գաղափարախոսության խորհրդանիշերը կարող են դառնալ Արարատ լեռը, Արաքս գետը և Սուրբ Էջմիածնի Մայր Տաճարը:
Անհրաժեշտ է ուսումնասիրել Հայաստանում և Սփյուռքում հայության ամենաառանցքային խնդիրները և բոլոր միջոցներն ուղղել դրանց լուծմանը: Անշուշտ դրանք հիմնականում կվերաբերեն Հայաստանի և Արցախի անվտանգությանը, տնտեսության և գյուղատնտեսության արդիականացմանը, ռազմաարդյունաբերական համալիրի, կրթության, գիտության և առողջապահության զարգացմանը:
Հայության նյութական, մարդկային և այլ հնարավորությունները հարկավոր է ուղորդել Հայաստանի ԲՈՒՀ-երում և համապատասխան ինստիտուտներում ֆիզիկայի, քիմիայի, թվային և նանոտեխնոլոգիաների, կենսաբանության ու երկրաբանության զարգացմանը:
Երիտասարդների համար գրավիչ դարձնելու նպատակով մեխանիզմներ մշակել ուսման վարձի, կացարանի, աշխատատեղի ապահովման, կրթության և գիտության բնագավառում աշխարհի լավագույն համալսարաններում ու գիտական կենտրոններում ուսման և գիտելիքի ամբարման հնարավորությունների ստեղծման, լավագույն մասնագետներին բարձր աշխատավարձով ու բնակարանով ապահովման համար:
Հայաստանում և աշխարհի տարբեր երկրներում, վերը նշված բնագավառներում գործող հայազգի ու հայերի բարեկամ ժողովուրդներից բաղկացած մասնագետների հավաքագրել և Հայաստանում այդ ոլորտները զարգացնելու աշխարհի առաջատար տեխնոլոգիական ձեռքբերումները Հայաստան տեղափոխելու և կիրառելու համար:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը Հայաստանի և Արցախի անվտանգային համակարգի ամրապնդման նպատակով պետք է նպաստի Հայաստանի ռազմաարդյունաբերական համալիրի զարգացմանը, բոլոր հնարավոր միջոցներով աջակցի Հայաստանի պաշտպանական համակարգի արդիականացմանը:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը Հայաստանի Հանրապետության ԿԳՄՍ նախարարության հետ սերտ համագործակցելով` արդիականացնի Հայաստանի կրթական և գիտական միջավայրը: Սոցիալական ոլորտում գործունեություն իրականացնի թիրախային սկզբունքներով` կիրառելով զարգացած երկրների փորձը:
Մշակույթի ասպարեզում առանցքային դարձնի մոռացության մատնված ազգային ավանդությունների, ժողովրդական սովորույթների, մանկապատանեկան խաղերի վերակագնումն ու հանրայնացումը, կրոնական տոներին զուգահեռ ժողովրդական ավանդությունների պահպանումը, հայկական խոհանոցի հանրայնացումը, ինչպես նաև կրթական, գիտական, մշակութային ու սոցիալական ոլորտներում ներդնի զարգացած երկրների փորձը:
Հետևողական, ծրագրավորված, հիմնարար ու հաստատակամ սկզբունքով գործելով` նշված բնագավառները հիմք կհանդիսանան զարգացող գիտակրթական, առողջապահական, անվտանգային, ժամանակակից տնտեսական և գյուղատնտեսական, ազգային ավանդություններով և բարձր կենսամակարդակով ապրող երկրի:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը իր առջև դրած նպատակներն ու ծրագրերն իրակականցնելիս պետք է համագործակցի պետական համակարգի, Հայ Առաքելական, Հայ Կաթողիկե և Հայ Ավետարանական եկեղեցիների, Սփյուռքում գործող ավանդական հաստատությունների, ինչպես նաև անհատ գործիչների հետ:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը արդյունավետ աշխատանքի շնորհիվ կվաստակի Հայաստանի, Արցախի և Սփյուռքի հայության վստահությունը և կդառնա համահայկական ազդեցիկ շարժում, որը ոչ միայն կհամագործակցի պետական, կրոնական և հասարակական հաստատությունների հետ, այլև նշված բնագավառների ղեկավարների և առաջնորդների համար կդառնա ուղորդող, վերահսկող, աջակցող, հավասարակշռող շարժում:
Պետական և ազգային կյանքին վերաբերող ֆորսմաժոռային իրավիճակներում «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը կդառնա կայունացնող, ներազգային կյանքում հաշտեցնող և ազգային վտանգները չեզոքացնող ուժ:
Շարժումը կարող է Հայաստանի և Արցախի անվտանգության և զարգացման նպատակով համագործակցել արևմուտքի, արևելքի ազդեցիկ պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների ու անհատների հետ, ապահովի տարածաշրջանի անվտանգությունը, զարգացումը և կայուն փոխհարաբերությունները Հայաստանի բարեկամ և հարևան երկրների հետ:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը հայության անցյալի հիշողությունից և պատմական դառը փորձությունից ելնելով, կատարի հայության ցեղասպանության և հայրենազրկության պատճառների խորը ուսումնասիրություն, տարբեր պետությունների ու ազգերի հետ մեր փոխհարաբերությունները ՀՀ իշխանությունների հետ միասին կարգավորի` ելնելով այդ ամենի ուսումնասիրության արդյունքներից:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը համակիրների և գաղափարակիրների հետ քննարկում- հանդիպումներից բացի, որտեղ գեներացվում են արժեքավոր գաղափարներ ու առաջարկություններ, արդեն ժամանակն է, որ նշված 15 ուղղություններով գործադիր մարմնի կողմից քայլեր կատարվեն ըստ ոլորտների և անհրաժեշտության դեպքում հանրայնացվեն, որպեսզի համակիրները թե հայաստանում և թե Սփյուռքում տեսնեն շոշափելի և արդյունավետ գործունեություն ու դրսևորեն ակտիվ մասնակցություն «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժման ծրագրերին:
Էդվարդ Մ․, Հայաստան
Соавтор инициативы
The 15 goals you have established should have instead been only 3:
1. Take care of what you have left.
2. Always set realistic, achievable goals.
3. Stop pursuing fairy tales.
If we ever, by some miracle, come to the point as a nation where we finally are driven by the motivation to develop and take care of what we have rather than cry and dream about a vast Wilsonian Armenia from sea to sea, that is when we will be deserving of having our own independent state.
The most patriotic thing to do and to comprehend for us, Armenians, is that we should solely focus on building upon the internationally recognized tiny piece of land we have left and stop talking/daydreaming all the time about Shushi, Kars, Van, Mush, etc., and focus on Ijevan, Goris, Meghri, Gyumri, etc.
The only thing that could make you, as a political movement, different from the rest of the so-called political parties in Armenia, is if you would emphasize the need to be realists and to finally learn from our own damn history.
Samvel R.
Соавтор инициативы
Պետական ռազմավարություն պետք է լինի՝ Սփյուռք-Հայաստան, պետություն-Սփյուռք հաղորդակցությունն ապահովելու համար։
Համաժողովի մասնակից
Հաճախ Սփյուռքից բարձրաձայնված խնդիրներն ու հարցերն ավելի լավ են հնչում, քան Հայաստանից ասվածները։ Սփյուռքն այս առումով կարող է ծրագրային մեծ առաջարկներ իրականացնել։
Համաժողովի մասնակից
I have lived in three European countries as a professional expat. And in every single place I could see how difficult it was to integrate with the Armenian community. The Armenian embassy in that country has no clue how many Armenians are in there, what is their occupation, how can they be useful for the community and for Armenia etc. Neither the church takes the mission to unify people. There are clear layers depending on the time and cause of immigration. So you are either a descendent of the Genocide survivor and/or Dashnak, either you came during 1990s or you came to study/ work. So these layers live in separate bubbles and don't interact with each other. During 2020 war the ice has been broken and there was a period when these layers became transparent and people were looking all to the same place for the same goal. We should work towards making us all unified be it in Paris, in Brussels or in Moscow. I think Armenian embassies and churches can be helpful to unify the communities in each country be it via brainstorming sessions, cultural events, volunteering jobs or anyhow. My suggestion may sound not concrete, but as someone living in diaspora and someone who is looking for ways to be helpful for her country, I find this one of the pain points of our diaspora. By solving this we will move 1 step closer towards the strong diaspora. Best regards from the Netherlands,
Anahit A., Netherlands
Соавтор инициативы
Everything depends on our goals. In order to create the future, we need to understand what our heritage is, develop our heritage, create a new value system, and pass this new heritage on to the coming generations.
Convention Participant
Back in July 2020 after the Tavush war, I realized that we, the Armenian diaspora need to do something for Armenia right away. Most Armenians in Diaspora have average paid jobs and unless we combine our resources for a specific well-planned project/s, the resources can be easily dissolved. The initial idea was to streamline the borderline villages in Armenia and Artsakh with building shared infrastructures and services that would motivate the rural population, give them hope about the future, make their lives productive and secure, and even boost tourism. Strong underground shelters; Water /Sewer; Electrical/gas grid/solar power; Rural and inter-village-town roads; Irrigation schemes; Area Center/Farmers Market; Kindergarten/Schools. Many things have changed since then. I however, keep thinking that we in diaspora have to do something NOW, today. The idea is this:
1. Gather likeminded donners, who are willing to commit to a rolling 1-year (or more) monthly contribution of $100.
2. Create a secure website (even thought of a name Մի Ծաղկով Գարուն) for donors, admin and the project team.
3. Find a trustworthy group of professionals who will implement the project/s (I understand the project selection and priorities can be different today).
4. Make all contributions, spending and accomplishments transparent via the website.
5. If one-year pilot is successful continue the initiative for next year/s. These are really high-level points and I am sure many others have suggested similar concepts, but the idea of fixed amount monthly contributions targeted on strategic shared services project/s, and the project implementation transparency might be something that will bring many Armenians together who are eager to do something tangible right away. Some of us have dreams/plans moving back to Armenia one day, working part time for Armenia, etc. These are all good plans, but we need to act now as the circumstances are changing rapidly and we can’t afford delaying what we can do today.