Очень рад запуску инициативы The FUTURE ARMENIAN. Патронаж столь известных деятелей вселяет надежду на то, что в ее формате удастся объединить экспертов из различных сфер, связанных с государственным строительством и выработать некую концепцию или план действий, который можно будет донести до руководства страны.
Хорошо, что ставка сделана именно на системный подход, так как многие беды Армении связаны именно с его отсутствием. Тем не менее, на мой взгляд, перечисленные 15 целей нуждаются в некоторой доработке и переформулировании.
Например, ""Историческая ответственность"" трактуется слишком узко. Слава Богу, наша история состоит не только из Геноцида. Плюс, этот пункт фактически дублирует ""Сохранение наследия"".
Вообще, мне показалось, что цели сформулированы немного фрагментарно, т.е. они не образуют некую замкнутую логическую систему. Если планируются дискуссии по этим вопросам, то не лучше ли сначала попытаться сформулировать стратегическую цель, а потом подтянуть под нее действия, которые необходимо предпринять в различных сферах, связанных с государственным строительством?
Например, так:
Цель: Построить высокоразвитое и демократическое Армянское государство, способное обеспечить собственную безопасность.
Задачи. Определить принципы оптимального устройства:
1. Внутриполитической системы;
2. Внешнеполитической деятельности;
3. Отношений Армения-Диаспора;
4. Отношений Армения-Арцах;
5. Экономической системы;
6. Государственного управления и борьбы с коррупцией;
7. Судебной системы;
8. Вооруженных сил;
9. Системы образования, науки и технологий.
Это позволило бы лучше структурировать будущие обсуждения: говорить более предметно, избежать дублирования, уйти в ходе дискуссий от лишнего пафоса и пр.
Павел С.
Signatory
Как макроэкономист у меня есть определенные идеи относительно путей развития армянской экономики.
Было сделано заявление о создании инвестиционного фонда и возникает банальный вопрос: во что вкладывать деньги? Здесь в дело вступает экономист: сущность работы экономиста заключается именно в том, чтобы ограниченные ресурсы использовать с максимальной эффективностью. Если экономист не решает эту задачу, то должен собрать вещи и уйти домой.
Следовательно, направления вложения инвестиционных средств зависят от задач, которые они должны решить для страны. Так, например, в течение ближайших 10-20-и лет нам необходимо решить в Армении следующие первоочередные задачи:
1. Повышение обороноспособности страны: разработка, производство и внедрение современных систем ПВО и наступательных систем; создание профессионального командирского состава; создание профессиональной разведки и контрразведки; обеспечение определенного уровня независимости, или национальной безопасности, по энергоснабжению, воздушных перевозок, снабжению топливных и продовольственных товаров и т.д. Только высокая обороноспособность позволит сохранить суверенитет страны.
2. Производство, потребление и экспорт товаров и услуг с максимальным уровнем добавленной стоимости и максимальной конкурентоспособностью. Так, например, вместо того, чтобы просто добывать и экспортировать полезные ископаемые, необходимо обеспечить максимально глубокую обработку местных, а также импортируемых сырьевых ресурсов. Здесь важно также, что для решения данной задачи, прежде всего, необходимо:
a. Модернизировать систему обучения, начиная с детского сада;
b. Вкладывать серьезные ресурсы в развитие прикладной науки. Так, например, производство представляет собой органическое единство следующих процессов: НИОКР, сам процесс производства и реализацию.
c. Обеспечить модернизацию существующих и строительство новых инфраструктурных систем: дорог, мостов, туннелей, водохранилищ и т.д. Современные инфраструктурные системы позволяют не только снизить затратность производства товаров и оказания услуг и, тем самым, повысить конкурентоспособность местной продукции, а также производить новые товары и услуги.
d. Разработать строгие стандарты по качеству и создать эффективную систему мониторинга качества товаров и услуг.
e. Создать эффективную цифровую экономику.
3. Обеспечить максимально эффективно использования сырьевых, трудовых, земельных и прочих ресурсов. Здесь, однако, необходимо учитывать не только повышение занятости ресурсов и получение прибылей, а также фактор экологии, поскольку мы хотим не только работать в Армении, а также безопасно жить. Объективным вызовом является, что важным ресурсом для армян является диаспора: диаспора не только может стать серьезным инвестором в национальную экономику и потребителем армянской продукции, а также послом армянского производителя в зарубежных странах.
Здесь необходимо учитывать, что другие страны, прежде всего, развитые страны, не ждут нас с распростертыми руками как поставщиков высококонкурентоспособных товаров и услуг. Они ожидают о нас поставок сырьевых и трудовых ресурсов. Здесь нужно серьезно потрудиться, чтобы суметь сначала производить, а затем продавать высококонкурентоспособные товары, технологии и услуги на международных рынках.
Таким образом, я предлагаю сначала определиться с задачами, которые должны решиться посредством соответствующих инвестиций, впоследствии разработать конкретные приоритетные направления и обсудить методы финансирования: кредитование, проектное финансирование, инвестиции в ценные бумаги, краудфандинг, государственно-частное сотрудничество и т.д.
Гагик А., Армения
Signatory
1. Education must be at the top of the political agenda, number one priority for the government
Organize high-level discussions with all the stakeholders (students, teachers, experts from all the sectors of economy )
2. We don't have an appropriate education system, creativity environment in schools, which creates uncertainty in education
3. Feedback loop is not working in education sector, problems are usually not reveled as a result of implemented research
4. We should start reforms in education sectors from two aspects: reforms in adults' education and in preprimary education
When children see adults that aren't learning, they don't want to learn as well
5. Governance in education should become a little bit psychological, like in business. Value the role of psychology in education
6. Educational reform can't be imported, it can be created and developed
7. Teacher attestation has one positive side – as a result, those who pass it will get higher salaries. This will also motivate those who start off their careers as teachers to aim for higher-paid jobs. On the other hand, the attestation system creates other, bigger scale problems: not necessarily all those who pass the attestation perform well as teachers in the classroom. So, what’s the index of a good teacher – we need to start from there. Additionaly, good test takers and subject experts are very different concepts
Serob Kh., Armenia
Signatory
Այս տիպի միջոցառումները շատ լավ գաղափար են, օրինակ, Հայաստան-Սփյուռք չընդհատվող կապի համար։
Համաժողովի մասնակից
Հրաշալի գաղափար` համախմբվել Հայաստանը հզորացնելու շուրջ և շոշափելի արդյունք ստանալու համար` հատկապես կրթության բարելավմանը պիտի ուշադրություն դարձնենք։ Հզոր է այն պետությունը, որի քաղաքացին գիտակ է իր ոլորտում, իր մասնագիտության մեջ։ Ինքս կրթական ոլորտում արդեն 12 տարի է մասնագիտական արագացված դասընթացների միջոցով` ՀՀ աշխատաշուկան համալրում եմ որակյալ, մրցունակ կադրերով։ 44օրյա պատերազմից հետո բազմաթիվ հայորդիներ, հաշմանդամության տարբեր աստիճան ստացած իրենց կյանքի ուղին և ապագան չեն կարողանում պլանավորեն։ Արտ Հաուս ուսումնական կենտրոնում նրանցից շատերին պատիվ ունեցանք դասավանդելու և փորձում ենք աշխատատեղի հարցում օգնել, բայց խնդիրն ավելի գլոբալ է, և ձեր, մեր բոլորի ուժերի մոբիլիզացիայի կարիքը կա։ Այդ սերունդն է, որ պիտի ապրեցնի ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ և հակառակը։
Լիլիթ Կ․, Հայաստան
Signatory
Վերջին տարիներին, հատկապես 44օրյա պատերազմից հետո, աշխարհի տարբեր անկյուններում հայերի հանդիպման խոսակցությունները, մտահոգությունները ուղղված են հայ ազգի անվտանգության, զարգացման, ապագային նվիրված խորհումներով, քննարկումներով։ Հայ ժողովրդի առջև ծառացած դժվարությունների հաղթահարման համար ստեղծվում են տարբեր տնտեսական, քաղաքական միություններ, որոնք նպատակ ունեն ապահովել հայ ազգի հետագա զարգացումը՝ տնտեսական զարգացման հրաշքի հասնել այլ փոքր պետությունների օրինակով: Այդպիսիններից են՝
• Նուբար Աֆեյանի և Ռուբեն Վարդանյանի կողմից ստեղծված «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ»,
• Վահե Կարապետյանի «Pan Armenian Unity» միությունները։ Այս հայորդիները ձգտում են միավորել հայերին ամբողջ աշխարհում՝ դիմակայելու ներկա դժվարություններին և ստեղծել հիմքեր տնտեսական կտրուկ զարգացման համար։ Քաղաքական ոլորտում Արևմտյան Հայաստանի վտարանդի կառավարության կողմից կազմակերպվել է Համահայկական Վերնախորհուրդ (Senat), որը զբաղվում է ՀՀ-ի արտաքին հարաբերություններով, գլխավոր նպատակ ունենալով՝ Վուդրո Վիլսոնի 1920 թվականի նոյեմբերի 22 կայացրած «Իրավարար վճռի» իրականացումը։ Մի քանի ամիս առաջ գործարար Սամվել Կարապետյանը հայտարարեց, որ ՀՀ-ում, Ջավախքում, Արցախում կարելի է ստեղծել բոլոր բնագավառների բարձր շահութաբերական ձեռնարկություններ տեղական հումքերի հիման վրա։ Անկախացումից հետո ՀՀ-ի բոլոր ղեկավարները գիտակցաբար, կամաց-կամաց քայքայեցին Խորհրդային Հայաստանից ժառանգած հարուստ, բազմաճյուղ տնտեսությունը։ Քաղաքական առումով չամրապնդեցին հազարավոր հայրենասերների կորստով ձեռք բերված մեր հաղթանակները։ Մենք՝ մի քանի հայրենասեր մասնագետներ առաջարկում ենք կազմակերպել դեռևս նախադեպ չունեցող «Համահայկական բաժնետիրական ընկերություն»՝ (Pan Armenian Corporation): Հույս ունենք, որ այն մաս կկազմի Ձեր միությունների միվորմանը՝ ի շահս հայ ազգի ապագայի՝ Մեծ Հայաստանի կազմավորման և նրա հզորացման համար։ Կլուծվի ներկայիս և ապագայի բոլոր խնդիրները։ Հարկավոր է հավատալ, պայքարել և հաղթել։
Վահե Մ․
Signatory
Ծնելիության թվի նվազումը և արտագաղթի հիմնական պատճառները կապված է անվտանգային հարցերի, անարդարության մթնոլորտի և սոցիալական վատ վիճակի հետ։
Համաժողովի մասնակից
First of all, I salute this great work of analysis and reflection that you have carried out.
Here are my brief remarks:
Tourism. Indeed, the near absence of direct flights and at "comfortable" times is a real brake. Moreover, there is a lack of translated Armenian literature and tourist guides about Armenia in European bookstores. There is an obvious lack of general knowledge about Armenia (culture/art, architecture, music, cuisine...) and its history. It is necessary to publish books for potential tourists who are looking for original and authentic destinations.
Tourism that includes the discovery of Armenia's rich biogeography should be developed (in addition to ecotourism and cultural and religious tourism).
Agriculture: some serious questions to be asked. I will be very cautious with the proposal of intensification in the agricultural field (fertilizers, chemistry/phytosanitary and especially, the seed!). This orientation presents strong environmental and human health risks, as the European experience has shown. Armenia is not an agricultural country that can "feed the world", but it has undeniable assets because Armenia represents a "Hot-spot" of biodiversity and endemism. Thus, more than productivity, it is the promotion (and conservation!) of endemic and local species that should be put forward. Moreover, it would be necessary to think about "seed banks of crops and "wild" plant species" to be developed or to enrich the existing world collections. I see Armenia as a country where organic agricultural production would be largely dominant: these are modern "trends" that can bring a real added value to our agricultural or natural products without such a significant harm to the environment and health of intensive and technological agriculture. The world is in full restructuring and abandonment of intensive agricultural production: we must join this movement and preserve our small country.
" The use of advanced seeds and agricultural technology” - concretely, what are we referring to (not the "Monsanto" type approach, I hope)?
Focus on production of essential products (grains, fodder, pork) to achieve self-sufficiency and food security. Expansion of exports to target countries (Russia, Ukraine, UAE, Saudi Arabia), including fruits, tobacco and wine products.
Why focus on pig farming? One of the most problematic breeding from an ecological point of view! - Only "traditional" extensive breeding, in semi-freedom (like in Corsica or Spain: food by the big oak trees, etc.) could be suitable, in my opinion. Ex. sheep and goats in mountain pastures, etc.
We could promote/export cheeses, dairy products (matsoun type, etc.) in Russia and elsewhere; our canning factories (vegetables, fruits) are famous...
Eventually, "local" spirits.
Reclamation of fallow lands to expand land use by encouraging consolidation to increase production
Attention should be paid to soil depletion (a big problem in the world) and in Europe at present, while Armenia does not have large cultivable areas (except for the Ararat valley).
It is necessary to think about the establishment of the units of treatment - valorization of manure / dung / organic waste in general. Currently, there are organic fertilizers production units (humic and fulvic acids, etc.) which are not very energy consuming and should be installed near the farms/sources of raw materials.
Use of high technologies in agriculture: yes (e.g. use of satellite data for crop management), but taking into account the climatic, geological and edaphic specificities of Armenia - a whole applied science to develop!
In a general way, I noticed serious problems of waste disposal and garbage cans in Armenia (no sorting nor recycling/valorization of waste)...
The energy question is not addressed in the summary, although it is a key question for all the economic and social branches and a sine qua non condition for the independence of the country. What about "renewable" resources (solar, geothermal, hydro...)?
About the management of water resources - France seems to me to be a good example with its watershed approach, applying the "polluter-pays" principle, the mutualization of fees to safeguard the environment... Water is declared a non-alienable national asset.
Education / Teaching: languages - in addition to English, Russian could make a comeback so that Russian specialists can contribute their knowledge. Today, only the generation of the 60-70s still speaks Russian + the diaspora in Russia.
I am not sure that the public education in the USA (except for the big schools and universities) is an example to be taken! Serious problems are well known in the schools (kindergarten, primary, secondary, high school) in the USA. Good examples are Finland and Korea.
Health: Armenia can develop a network of health care centers (in particularly suitable places: mountains, thermal waters, as in Switzerland) or personal services for foreign retirees (especially of Armenian origin).
Industry/ technology: Transition from low-cost outsourcing to specialized value-added services to increase productivity and protect the economy from the growth of multinational corporations
Yes and yes again! Armenia was once known by the production of high value-added goods. It would be necessary to find the fields where specialization and high qualification of workers can be an asset and compete with China and India (electronics, IT...). Moreover, this field will allow the development of partnerships with foreign countries. Quality and originality (at the cutting edge of technology) are the key words for Armenia (like Japan).
I hope that my questions and my personal feeling can help to better formulate the directions to be developed in Armenia.
Maia A., France
Signatory
I think that the Diaspora should play an active role in the internal life of Armenia, but our statesmen are not friendly and make even starting a business here a big headache.
Convention Participant
Պետք է օրգանական կապ ստեղծել ՀՀ-ի և Սփյուռքի միջև։ Այս խնդիրները լուծելու համար պետք է լինեն մեխանիզմներ։ Կարելի է ստեղծել թեկուզ խորհրդատվական մարմին, որտեղ կպատասխանեն Հայաստանում բիզնես սկսող սփյուռքահայերի բոլոր հարցերին։
Համաժողովի մասնակից
The problem in the Diaspora is that it is not a systematic, functioning structure. It is not a model. People are united in religious or political groups, but there should be a model that unites everyone regardless of those circumstances.
Convention Participant
There should be online platforms for training Armenian teachers.
