Վերջին արցախյան պատերազմն ուներ մեկ լավ կողմ. այն խթան հանդիսացավ, որ սփյուռքահայերը մտածեն Հայաստան վերադառնալու մասին: Նրանց համար, ովքեր արդեն վերադարձել են հայրենիք, Հայաստանում կյանքը հեշտ չէ. այն լի է մարտահրավերներով, բայց միևնույն ժամանակ ոգևորիչ է: :
Սփյուռքի նախարարությանը փոխարինելու եկավ Սփյուռքի հարցերի գերագույն հանձնակատարի գրասենյակը: Այն պատասխանատու է Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունների բարելավման, հայրենադարձությանը աջակցելու և խրախուսելու և ակտիվ ինտեգրման գործընթաց ապահովելու,ռազմավարությունների մշակման և իրականացման համար: Հայրենադարձությունը բազմամակարդակ գործընթաց է, որը բաղկացած է տարբեր տեսակներից ու փուլերից: Ո՞րն է այն խթանը, որը մարդկանց ստիպում է վերադառնալ հայրենիք: Ինչպե՞ս ենք վերաբերվում Հայաստան եկող տարբեր ծագմամբ մարդկանց: Անկախությունից ի վեր հայրենադարձությանը ինստիտուցիոնալ մոտեցում չի եղել: Սիրիայի պատերազմը և սիրիահայերի զանգվածային ներգաղթը Հայաստան ստեղծեց հրատապ խնդիր, որը բազմամակարդակ լուծումների կարիք ունի:
Գոյություն ունեն երեք ոլորտներ, որոնց վրա կենտրոնացած է հանձնակատարի գրասենյակը: Առաջինը դա քաղաքականությունն է, որը կսահմանի, թե ովքեր են հայրենադարձները: Երկրորդը մասնագիտական հայրենադարձությունն է, որի նպատակն է բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներին վերադարձնել Հայաստան: Երրորդ ոլորտը հայրենադարձության և ինտեգրման կենտրոնն է:
Այս կենտրոնը ծառայում է որպես մեկ պատուհան հայրենադարձության հետ կապված բոլոր հարցումների համար: Կենտրոնը պարզեցնում է գործընթացները, որոնք այլ կերպ կընկալվեին որպես անհամատեղելի ու անհնարին, առաջին հերթին լեզվական խոչընդոտի պատճառով:
Լիբանանում կա խոցելի հայ բնակչություն, որը ցանկանում է լքել Լիբանանը հատկապես Բեյրութի պայթյուններից հետո և գալ Հայաստան: Արցախյան պատերազմից մեկ ամիս առաջ հայրենադարձվել է շուրջ 2000 մարդ: Եվ գրասենյակը պատրաստել էր օգնության փաթեթ, որը պետք է տրվեր այս մարդկանց, բայց պատերազմը դանդաղեցրեց բոլոր գործընթացները: Հայաստան վերադառնալով լիբանանահայերին տրվող օգնությունը դեռ ինստիտուցիոնալացված չէ, բայց գրասենյակը պատրաստակամ և ուրախ է ցանկացած կերպ օգնել գործընթացները հեշտացնելու համար:
Կտրուկ տնտեսական աճի բանալին սովորելու և գիտելիք ստանալու արագության մեջ է: Այսպիսով, մենք պետք է Հայաստանում ստեղծենք սովորող հասարակություն: Հայաստանը փոքր երկիր է՝ փոքր բնակչությամբ, ուստի դա այնքան էլ դժվար չէ: Մեզ պետք է ընդամենը բարելավել պետություն-մասնավոր հատված-Սփյուռք եռանկյունու փոխհարաբերությունները: Այդ դեպքում, պայմանավորված աճող տնտեսությամբ և տարբեր տարիքային խմբի սփյուռքի ներկայացուցիչների համար որոշակի խթաններով, տեղի կունենա մասսայական հայրենադարձություն:
Երիտասարդ ձեռներեցների համար, ովքեր դժվարանում են գտնել իրենց շուկայի մասնաբաժինը հասուն տնտեսություններում, ինչպիսին են ԱՄՆ-ն և Կանադան, Հայաստանը բիզնեսի լավագույն միջավայրն է: Չնայած քաղաքական անկայունությանը, Հայաստանի տնտեսությունը տարեկան աճում է 10%: Եվ որոշակի անվտանգությամբ պայմաններում, այն մեծ խթան կհանդիսանա հայրենադարձության համար:
Հայաստանում շատ արդյունաբերություններ ձեռք տված չեն, և այստեղ շատ հնարավորություններ և միջոցներ կան ձեր սեփական բիզնեսը սկսելու համար: Մյուս խթանը, որ շատ հայ երիտասարդներ կարճատև այցից հետո որոշում են մնալ և ապրել Հայաստանում, դա ապրելակերպն է:
Սոցիալական առումով երկրում շատ բարելավումներ կան: Դա երկրում բավարար բազմազանություն ունենալու կատարյալ հավասարակշռություն է, որպեսզի այլ տեսակների կողքին կարողանանք պահպանել ազգայինն ու ավանդականը, համայնքի սերն ու մտերմությունը: Երկիրն այնքան փոքր է, որ կարողանաս հաճախ տեսնել քո սիրելի մարդկանց և փողոցում բախվել մի ծանոթի հետ, և այնքան մեծ, որ ամեն անգամ նոր մեկ հանդիպես:
Հայաստան ունի սփյուռքը, որն նախընտրում է գալ և անցկացնել իրենց արձակուրդը Հայաստանում, գալ և իր հետ բերել իր մշակույթը /արևմտյան ավանդույթները: Եվ այս արտաքին ազդեցությունը Հայաստանում արտացոլվում է նրա բոլոր ոլորտներում, աշխատանքում և բիզնեսում:
Հայաստանից արտագաղթը տեղի է ունենում երկու հիմնական պատճառով` տնտեսական և անվտանգության: Բնակչության մեծամասնությունը կազմող հայ աշխատավորբնակչության համար 1991 թվականից ի վեր դժվար է եղել: Դրանք հայտնի են որպես մութ տարիներ, երբ գազ կամ էլեկտրականություն չկար: Եվ հետո, խնդիրը ոչ թե տնտեսապես ավելի կայուն դառնալն է եղել, այլ ավելի շատ, թե ինչպես կերակրել ընտանիքը: Եվ, բնականաբար, բավական շատ ընտանիքներ գտել են իրենց ելքը արտագաղթի միջոցով:
Անվտանգությունը կարևոր գործոն է: Արցախյան պատերազմը ցույց տվեց ոչ միայն Հայաստանի պետական և ինստիտուցիոնալ համակարգի բացերն ու անհամապատասխանությունները, այլ նաև խլեց երիտասարդների կյանքեր: Իհարկե, այն ընտանիքները, որոնք զինվորական ծառայության տարիքին մոտ երիտասարդ տղաներ ունեն, կնախընտրեն լքել երկիրը, քանի որ ոչ մի ընտանիք, որքան էլ հայրենասեր լինեն, չի ցանկանում երեխա կորցնել:
Եվ այս պահին Սփյուռքի դերը կարևոր է՝ օտարերկրյա կապիտալը և բիզնեսը Հայաստան բերելու, Հայաստանում ներդրումներ կատարելու իմաստով: Սա կվերածնի տնտեսությունը, շատերի համար կապահովի զբաղվածություն և կստեղծի շղթայական ռեակցիա:
Սփյուռքի հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակը կամուրջ է հանդիսանում Սփյուռքի և Հայաստանի կառավարության միջև: Այն ծառայում է որպես հայրենադարձների և հայրենադարձության մասին մտածողների համար ձայն՝ ներկայացնելով իրենց գաղափարները Հայաստանի կառավարությունում:
Տեսանյութեր
