Վերջին տարիներին, հատկապես 44օրյա պատերազմից հետո, աշխարհի տարբեր անկյուններում հայերի հանդիպման խոսակցությունները, մտահոգությունները ուղղված են հայ ազգի անվտանգության, զարգացման, ապագային նվիրված խորհումներով, քննարկումներով։ Հայ ժողովրդի առջև ծառացած դժվարությունների հաղթահարման համար ստեղծվում են տարբեր տնտեսական, քաղաքական միություններ, որոնք նպատակ ունեն ապահովել հայ ազգի հետագա զարգացումը՝ տնտեսական զարգացման հրաշքի հասնել այլ փոքր պետությունների օրինակով: Այդպիսիններից են՝
• Նուբար Աֆեյանի և Ռուբեն Վարդանյանի կողմից ստեղծված «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ»,
• Վահե Կարապետյանի «Pan Armenian Unity» միությունները։ Այս հայորդիները ձգտում են միավորել հայերին ամբողջ աշխարհում՝ դիմակայելու ներկա դժվարություններին և ստեղծել հիմքեր տնտեսական կտրուկ զարգացման համար։ Քաղաքական ոլորտում Արևմտյան Հայաստանի վտարանդի կառավարության կողմից կազմակերպվել է Համահայկական Վերնախորհուրդ (Senat), որը զբաղվում է ՀՀ-ի արտաքին հարաբերություններով, գլխավոր նպատակ ունենալով՝ Վուդրո Վիլսոնի 1920 թվականի նոյեմբերի 22 կայացրած «Իրավարար վճռի» իրականացումը։ Մի քանի ամիս առաջ գործարար Սամվել Կարապետյանը հայտարարեց, որ ՀՀ-ում, Ջավախքում, Արցախում կարելի է ստեղծել բոլոր բնագավառների բարձր շահութաբերական ձեռնարկություններ տեղական հումքերի հիման վրա։ Անկախացումից հետո ՀՀ-ի բոլոր ղեկավարները գիտակցաբար, կամաց-կամաց քայքայեցին Խորհրդային Հայաստանից ժառանգած հարուստ, բազմաճյուղ տնտեսությունը։ Քաղաքական առումով չամրապնդեցին հազարավոր հայրենասերների կորստով ձեռք բերված մեր հաղթանակները։ Մենք՝ մի քանի հայրենասեր մասնագետներ առաջարկում ենք կազմակերպել դեռևս նախադեպ չունեցող «Համահայկական բաժնետիրական ընկերություն»՝ (Pan Armenian Corporation): Հույս ունենք, որ այն մաս կկազմի Ձեր միությունների միվորմանը՝ ի շահս հայ ազգի ապագայի՝ Մեծ Հայաստանի կազմավորման և նրա հզորացման համար։ Կլուծվի ներկայիս և ապագայի բոլոր խնդիրները։ Հարկավոր է հավատալ, պայքարել և հաղթել։
Վահե Մ․
Signatory
1. The main problem in governance, economy, etc is uncertainty
2. Economic aspect of Eurasian Economic Union will be complete if countries of Middle Asian countries will be a common economic zone without having common borders
3. GDP distribution is more important that its absolute value, when measuring economic development
4. Education creates gross value added, however there is a gap between labor market and academia
5. It is important to increase integration between Armenia and Artsakh and use the whole economic potential of Artsakh
6. Artsakh has good environment for agriculture (Intensive gardens, smart barns), and huge educational potencial
7. Education is the key for our country's development
8. We don't have good governance, strategic and institutional approach
9. It's important to formulate a vision
Vahagn Kh., Armenia
Signatory
I am sure biotechnology has been considered as one of the prospective directions for building the future in Armenia. I hope it would be possible to create a group that could connect scientists working in different universities and companies with scientists in Armenia to discuss what kind of help is needed and what can be built together.
Here is what I could bring to table:
Part of my job is to develop monoclonal antibodies for research and diagnostic purposes in medicine. I could help establish a similar laboratory that could serve the local needs, to start with.
Maybe some of the companies, producing commercial antibodies would choose to open an R&D and manufacturing laboratory in Armenia, if we have well trained personnel.
This might seem to be a very small-scale endeavor, but it will boost the research and clinical science.
Another suggestion is to create a group that would help connect local science to business. The potential of students in Armenia and abroad could be utilized. I have an idea of a project:
The copper mining is one of the major components of our industry. New, more eco-friendly methods of precipitating copper from ore are being utilized worldwide. Bioleaching is one of them; it is essentially using bacteria to precipitate copper (or other metals) from low metal containing ore. Usually, the companies patent the consortium of bacteria.
Scientists from ArmBiotechnology in Yerevan (please see the reference below) have isolated a consortium of bacteria from ore in Kapan that can efficiently be used for this purpose. We could use student engineers to create bioreactors for mining copper from leftover ore by bioleaching, thus employing local people and cleaning the environment.
Susanna B., USA/Armenia
Signatory
Լեզվի համահայկական կազմակերպություն պետք է ստեղծվի։ Մեր ռեսուրսները քիչ են, պիտի այս պահից սկսած ուսուցիչներ պատրաստենք սփյուռքի համար։
Համաժողովի մասնակից
The Diaspora should work in the direction of strengthening Armenia, Armenia should be at the center. Armenia should become a strong and safe country. Like the Jews, we should be able to create a powerful country, even if it is surrounded by enemies.
Convention Participant
Հուսով եմ այս մի քանի առաջարկը կապված 50000 ընտանիքների վերադարձի վերաբերյալ օգտակար կլինի այդ գործընթացը սկսելու ճանապարհին։
1.Կազմակերպել հարցում (առցանց) հայկական սփյուռքի շրջանում (իմանալու համար թե որքան ընտաիք է պատրաստ ներգաղթել ՀՀ)։
2.Ուսումնասիրել շուկան, որոշելու համար ինչ մասնագիտությունների պահանջարկ կա և տեղափոխվել ցանկացողներից ,որ մասնագիտության տեր մարդկանց առաջնահերթություն տալ։
3. Հարցում կատարել ըստ ոլորտների (IT, արտ.ձեռնարկություններ, պետական սեկտոր) իմանալու համար ինչ թափուր հաստիքներ են առկա և արդյոք պատրաստ են այդ հաստիքներում սփյուռքից ժամանած մասնագետների ընդունել։
4. Համագործակցել պետ. կառույցների հետ վիզաների և ՀՀ անձնագրեր ստանալու գործընթացը արագացնելու նպատակով։
5. Կազմակերպել դասընթացներ լեզվական դժվարություններ ունեցող մեր հայրենակիցների համար։
6. Լուծել 1-2 ամսվա այն հայրենադարձների բնակարանի հարցը, ովքեր դրա կարիքն ունեն(նախօրոք կազմել ցուցակ , թե ովքեր են ՀՀ-ում պատրաստ հյուրընկալել հայրենադարձներին իրենց բնակարաններում 1-2 ամսով)։
7. Վերջնական որոշում կայացրած մեր հայրենակիցներին մանրամասն ներկայացնել իրավիճակը ՀՀ-ում (սոցիալ-տնտեսական,ռազմական)։
8. Տեղափոխված ընտանիքների համար ստեղծել կենտրոն, որը կզբաղվի նրանց ադապտացիոն շրջանի խնդիրների բացահայտմամբ և լուծմամբ։
9. Ծրագիրի կատարման համար սահմանել 2-ից 2.5 տարի ժամկետ։
Նարեկ Ս․, Հայաստան
Signatory
We have a problem with spreading information about the opportunities available in Armenia among the Diaspora. It is not enough to say, “It is good here, come enjoy it.” You should also go and present everything specifically.
Convention Participant
Exercising possibilities. Aim is moving towards an environment where being healthy and exercising is normal while drinking/smoking/drugs are frowned upon. It is contrary to that now.
1. Build small outdoor sports grounds in every community. A minimum set like horizontal bars, parallel bars, and stepping platforms will work.
2. Those can be built for cheap from old materials. If people make the playgrounds by themselves, the value of the program will be higher
3. It can be started by videos in YouTube/Social networks showing how to build a playground, and popularizing calisthenics.
Vardan V., Armenia
Signatory
Առաջարկում եմ այնպիսի ծրագիր, որը կօգնի դրսում ապրող, սակայն վերադառնալ ցանկացող ընտանիքին հաստատվել Հայաստանում: Պայմանով, որ ժամանակի ընթացքում նա կվերադարձնի աստիճանաբար այդ օգնությունը՝ նպաստելով մյուս ընտանիքների վերադարձին:
Համաժողովի մասնակից
A board of trustees of the state should be formed, in which there will be Armenians representing influential structures.
Convention Participant
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը առաջին հերթին պետք է հիմնվի համազգային երազանքների ու տեսիլքների վրա, ինչպես իր ժամանակին ասել է աշխարհահռչակ գիտնական Ալբերտ Էյնշտեյնը. «երևակայությունն ավելին է, քան գիտությունը»: Նույնիսկ Աստված-մարդ հարաբերություններում առանցքային նշանակություն ունի մարդու տեսիլքն ու երազանքը ներկայի և գալիքի հետ կապված, որն աստվածային նախախնամության իրագործման կարևոր գործոններից է:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» պետք է հիմնվի մեր ազգային գաղափարախոսության, պատմության, քրիստոնեական հավատքի և ընտանեկան արժեքների վրա: Շարժման հիմքը և նպատակը պետք է լինի Հայաստանը` հայաստանակենտրոն գաղափարով և հայահավաք շարժումով: «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժման ազգային գաղափարախոսության խորհրդանիշերը կարող են դառնալ Արարատ լեռը, Արաքս գետը և Սուրբ Էջմիածնի Մայր Տաճարը:
Անհրաժեշտ է ուսումնասիրել Հայաստանում և Սփյուռքում հայության ամենաառանցքային խնդիրները և բոլոր միջոցներն ուղղել դրանց լուծմանը: Անշուշտ դրանք հիմնականում կվերաբերեն Հայաստանի և Արցախի անվտանգությանը, տնտեսության և գյուղատնտեսության արդիականացմանը, ռազմաարդյունաբերական համալիրի, կրթության, գիտության և առողջապահության զարգացմանը:
Հայության նյութական, մարդկային և այլ հնարավորությունները հարկավոր է ուղորդել Հայաստանի ԲՈՒՀ-երում և համապատասխան ինստիտուտներում ֆիզիկայի, քիմիայի, թվային և նանոտեխնոլոգիաների, կենսաբանության ու երկրաբանության զարգացմանը:
Երիտասարդների համար գրավիչ դարձնելու նպատակով մեխանիզմներ մշակել ուսման վարձի, կացարանի, աշխատատեղի ապահովման, կրթության և գիտության բնագավառում աշխարհի լավագույն համալսարաններում ու գիտական կենտրոններում ուսման և գիտելիքի ամբարման հնարավորությունների ստեղծման, լավագույն մասնագետներին բարձր աշխատավարձով ու բնակարանով ապահովման համար:
Հայաստանում և աշխարհի տարբեր երկրներում, վերը նշված բնագավառներում գործող հայազգի ու հայերի բարեկամ ժողովուրդներից բաղկացած մասնագետների հավաքագրել և Հայաստանում այդ ոլորտները զարգացնելու աշխարհի առաջատար տեխնոլոգիական ձեռքբերումները Հայաստան տեղափոխելու և կիրառելու համար:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը Հայաստանի և Արցախի անվտանգային համակարգի ամրապնդման նպատակով պետք է նպաստի Հայաստանի ռազմաարդյունաբերական համալիրի զարգացմանը, բոլոր հնարավոր միջոցներով աջակցի Հայաստանի պաշտպանական համակարգի արդիականացմանը:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը Հայաստանի Հանրապետության ԿԳՄՍ նախարարության հետ սերտ համագործակցելով` արդիականացնի Հայաստանի կրթական և գիտական միջավայրը: Սոցիալական ոլորտում գործունեություն իրականացնի թիրախային սկզբունքներով` կիրառելով զարգացած երկրների փորձը:
Մշակույթի ասպարեզում առանցքային դարձնի մոռացության մատնված ազգային ավանդությունների, ժողովրդական սովորույթների, մանկապատանեկան խաղերի վերակագնումն ու հանրայնացումը, կրոնական տոներին զուգահեռ ժողովրդական ավանդությունների պահպանումը, հայկական խոհանոցի հանրայնացումը, ինչպես նաև կրթական, գիտական, մշակութային ու սոցիալական ոլորտներում ներդնի զարգացած երկրների փորձը:
Հետևողական, ծրագրավորված, հիմնարար ու հաստատակամ սկզբունքով գործելով` նշված բնագավառները հիմք կհանդիսանան զարգացող գիտակրթական, առողջապահական, անվտանգային, ժամանակակից տնտեսական և գյուղատնտեսական, ազգային ավանդություններով և բարձր կենսամակարդակով ապրող երկրի:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը իր առջև դրած նպատակներն ու ծրագրերն իրակականցնելիս պետք է համագործակցի պետական համակարգի, Հայ Առաքելական, Հայ Կաթողիկե և Հայ Ավետարանական եկեղեցիների, Սփյուռքում գործող ավանդական հաստատությունների, ինչպես նաև անհատ գործիչների հետ:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը արդյունավետ աշխատանքի շնորհիվ կվաստակի Հայաստանի, Արցախի և Սփյուռքի հայության վստահությունը և կդառնա համահայկական ազդեցիկ շարժում, որը ոչ միայն կհամագործակցի պետական, կրոնական և հասարակական հաստատությունների հետ, այլև նշված բնագավառների ղեկավարների և առաջնորդների համար կդառնա ուղորդող, վերահսկող, աջակցող, հավասարակշռող շարժում:
Պետական և ազգային կյանքին վերաբերող ֆորսմաժոռային իրավիճակներում «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը կդառնա կայունացնող, ներազգային կյանքում հաշտեցնող և ազգային վտանգները չեզոքացնող ուժ:
Շարժումը կարող է Հայաստանի և Արցախի անվտանգության և զարգացման նպատակով համագործակցել արևմուտքի, արևելքի ազդեցիկ պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների ու անհատների հետ, ապահովի տարածաշրջանի անվտանգությունը, զարգացումը և կայուն փոխհարաբերությունները Հայաստանի բարեկամ և հարևան երկրների հետ:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը հայության անցյալի հիշողությունից և պատմական դառը փորձությունից ելնելով, կատարի հայության ցեղասպանության և հայրենազրկության պատճառների խորը ուսումնասիրություն, տարբեր պետությունների ու ազգերի հետ մեր փոխհարաբերությունները ՀՀ իշխանությունների հետ միասին կարգավորի` ելնելով այդ ամենի ուսումնասիրության արդյունքներից:
«ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժումը համակիրների և գաղափարակիրների հետ քննարկում- հանդիպումներից բացի, որտեղ գեներացվում են արժեքավոր գաղափարներ ու առաջարկություններ, արդեն ժամանակն է, որ նշված 15 ուղղություններով գործադիր մարմնի կողմից քայլեր կատարվեն ըստ ոլորտների և անհրաժեշտության դեպքում հանրայնացվեն, որպեսզի համակիրները թե հայաստանում և թե Սփյուռքում տեսնեն շոշափելի և արդյունավետ գործունեություն ու դրսևորեն ակտիվ մասնակցություն «ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ» շարժման ծրագրերին:
Էդվարդ Մ․, Հայաստան
Signatory
Ես միգուցե չկարողանամ ապրել Հայաստանում, բայց որպես հայ իմ պարտականությունն է իմ մասնագիտական գիտելիքներն ու անձնական ռեսուրսներն ուղղել ի նպաստ Հայրենիքի։