1. When building alliances, it is important to develop different scenarios and understand their peculiarities, so it will be possible to flexibly switch from one to another.
2. Economically strengthen and develop Artsakh, ensure security
3. Artsakh have many opportunities in dipital sphere(IT)
4. Smart businesses and investing in startups is important in long-term prospective
5. Important to collaborate and import human resources to Armenia and Artsakh from Diaspora
David A., Armenia
Signatory
Հայկական պետականության հանդեպ պատասխանատվություն ունենալը հային հայ է պահում։
Համաժողովի մասնակից
First of all, I salute this great work of analysis and reflection that you have carried out.
Here are my brief remarks:
Tourism. Indeed, the near absence of direct flights and at "comfortable" times is a real brake. Moreover, there is a lack of translated Armenian literature and tourist guides about Armenia in European bookstores. There is an obvious lack of general knowledge about Armenia (culture/art, architecture, music, cuisine...) and its history. It is necessary to publish books for potential tourists who are looking for original and authentic destinations.
Tourism that includes the discovery of Armenia's rich biogeography should be developed (in addition to ecotourism and cultural and religious tourism).
Agriculture: some serious questions to be asked. I will be very cautious with the proposal of intensification in the agricultural field (fertilizers, chemistry/phytosanitary and especially, the seed!). This orientation presents strong environmental and human health risks, as the European experience has shown. Armenia is not an agricultural country that can "feed the world", but it has undeniable assets because Armenia represents a "Hot-spot" of biodiversity and endemism. Thus, more than productivity, it is the promotion (and conservation!) of endemic and local species that should be put forward. Moreover, it would be necessary to think about "seed banks of crops and "wild" plant species" to be developed or to enrich the existing world collections. I see Armenia as a country where organic agricultural production would be largely dominant: these are modern "trends" that can bring a real added value to our agricultural or natural products without such a significant harm to the environment and health of intensive and technological agriculture. The world is in full restructuring and abandonment of intensive agricultural production: we must join this movement and preserve our small country.
" The use of advanced seeds and agricultural technology” - concretely, what are we referring to (not the "Monsanto" type approach, I hope)?
Focus on production of essential products (grains, fodder, pork) to achieve self-sufficiency and food security. Expansion of exports to target countries (Russia, Ukraine, UAE, Saudi Arabia), including fruits, tobacco and wine products.
Why focus on pig farming? One of the most problematic breeding from an ecological point of view! - Only "traditional" extensive breeding, in semi-freedom (like in Corsica or Spain: food by the big oak trees, etc.) could be suitable, in my opinion. Ex. sheep and goats in mountain pastures, etc.
We could promote/export cheeses, dairy products (matsoun type, etc.) in Russia and elsewhere; our canning factories (vegetables, fruits) are famous...
Eventually, "local" spirits.
Reclamation of fallow lands to expand land use by encouraging consolidation to increase production
Attention should be paid to soil depletion (a big problem in the world) and in Europe at present, while Armenia does not have large cultivable areas (except for the Ararat valley).
It is necessary to think about the establishment of the units of treatment - valorization of manure / dung / organic waste in general. Currently, there are organic fertilizers production units (humic and fulvic acids, etc.) which are not very energy consuming and should be installed near the farms/sources of raw materials.
Use of high technologies in agriculture: yes (e.g. use of satellite data for crop management), but taking into account the climatic, geological and edaphic specificities of Armenia - a whole applied science to develop!
In a general way, I noticed serious problems of waste disposal and garbage cans in Armenia (no sorting nor recycling/valorization of waste)...
The energy question is not addressed in the summary, although it is a key question for all the economic and social branches and a sine qua non condition for the independence of the country. What about "renewable" resources (solar, geothermal, hydro...)?
About the management of water resources - France seems to me to be a good example with its watershed approach, applying the "polluter-pays" principle, the mutualization of fees to safeguard the environment... Water is declared a non-alienable national asset.
Education / Teaching: languages - in addition to English, Russian could make a comeback so that Russian specialists can contribute their knowledge. Today, only the generation of the 60-70s still speaks Russian + the diaspora in Russia.
I am not sure that the public education in the USA (except for the big schools and universities) is an example to be taken! Serious problems are well known in the schools (kindergarten, primary, secondary, high school) in the USA. Good examples are Finland and Korea.
Health: Armenia can develop a network of health care centers (in particularly suitable places: mountains, thermal waters, as in Switzerland) or personal services for foreign retirees (especially of Armenian origin).
Industry/ technology: Transition from low-cost outsourcing to specialized value-added services to increase productivity and protect the economy from the growth of multinational corporations
Yes and yes again! Armenia was once known by the production of high value-added goods. It would be necessary to find the fields where specialization and high qualification of workers can be an asset and compete with China and India (electronics, IT...). Moreover, this field will allow the development of partnerships with foreign countries. Quality and originality (at the cutting edge of technology) are the key words for Armenia (like Japan).
I hope that my questions and my personal feeling can help to better formulate the directions to be developed in Armenia.
Maia A., France
Signatory
Հրաշալի գաղափար` համախմբվել Հայաստանը հզորացնելու շուրջ և շոշափելի արդյունք ստանալու համար` հատկապես կրթության բարելավմանը պիտի ուշադրություն դարձնենք։ Հզոր է այն պետությունը, որի քաղաքացին գիտակ է իր ոլորտում, իր մասնագիտության մեջ։ Ինքս կրթական ոլորտում արդեն 12 տարի է մասնագիտական արագացված դասընթացների միջոցով` ՀՀ աշխատաշուկան համալրում եմ որակյալ, մրցունակ կադրերով։ 44օրյա պատերազմից հետո բազմաթիվ հայորդիներ, հաշմանդամության տարբեր աստիճան ստացած իրենց կյանքի ուղին և ապագան չեն կարողանում պլանավորեն։ Արտ Հաուս ուսումնական կենտրոնում նրանցից շատերին պատիվ ունեցանք դասավանդելու և փորձում ենք աշխատատեղի հարցում օգնել, բայց խնդիրն ավելի գլոբալ է, և ձեր, մեր բոլորի ուժերի մոբիլիզացիայի կարիքը կա։ Այդ սերունդն է, որ պիտի ապրեցնի ԱՊԱԳԱ ՀԱՅԿԱԿԱՆԸ և հակառակը։
Լիլիթ Կ․, Հայաստան
Signatory
Մենք կարիք ունենք մի համակարգ ստեղծել, որպեսզի հասկանանք, թե տարբեր երկրներում մեր հայրենակիցներն ինչ լուծումներ են տալիս տարբեր հարցերի։ Միգուցե մենք արդեն ունենք մի այնպիսի լուծում, որը կարող է օգտակար լինել մեկ այլ երկրի հայ համայնքի պարագայում։
Համաժողովի մասնակից
The state should value the birth of every child. It is not about one-time payments. One of the priorities of the state's policy should be to promote the birth of children, regardless of whether the family is well-off or not.
Convention Participant
Առանց թերագնահատելու թիմերի կատարած աշխատանքները, փորձեմ լրացում անել, (եթե ընդունելի է) գյուղատնտեսության ոլորտի վերաբերյալ: Առաջնորդվելով բազմամյա տարիների աշխատանքային փորձից, հմտություններից ու ձեռքբերումներից առաջարկում եմ. ռազմավարական քայլերի գերակա նախաձեռնություններ սյունակում կամ մեկ կետ ավելացնել, կամ ցանքատարածությունների վերամշակում տողում ավելացնել՝ զարգացնել փոքր հողակտորների մշակության առաջավոր, ճկուն և շարժուն տեխնոլոգիաներ: Մշակաբույսերի ցանկակազմի դիվերսիֆիկացիա բարձրարժեք տեսականիով (հատկապես յուղատու, եթերայուղատու, համեմունքային բույսեր), հիմնավորելով փոքր ծավալ մեծ արժեք կարգախոսով:
Գնել Մ․, Հայաստան
Signatory
Очень рад запуску инициативы The FUTURE ARMENIAN. Патронаж столь известных деятелей вселяет надежду на то, что в ее формате удастся объединить экспертов из различных сфер, связанных с государственным строительством и выработать некую концепцию или план действий, который можно будет донести до руководства страны.
Хорошо, что ставка сделана именно на системный подход, так как многие беды Армении связаны именно с его отсутствием. Тем не менее, на мой взгляд, перечисленные 15 целей нуждаются в некоторой доработке и переформулировании.
Например, ""Историческая ответственность"" трактуется слишком узко. Слава Богу, наша история состоит не только из Геноцида. Плюс, этот пункт фактически дублирует ""Сохранение наследия"".
Вообще, мне показалось, что цели сформулированы немного фрагментарно, т.е. они не образуют некую замкнутую логическую систему. Если планируются дискуссии по этим вопросам, то не лучше ли сначала попытаться сформулировать стратегическую цель, а потом подтянуть под нее действия, которые необходимо предпринять в различных сферах, связанных с государственным строительством?
Например, так:
Цель: Построить высокоразвитое и демократическое Армянское государство, способное обеспечить собственную безопасность.
Задачи. Определить принципы оптимального устройства:
1. Внутриполитической системы;
2. Внешнеполитической деятельности;
3. Отношений Армения-Диаспора;
4. Отношений Армения-Арцах;
5. Экономической системы;
6. Государственного управления и борьбы с коррупцией;
7. Судебной системы;
8. Вооруженных сил;
9. Системы образования, науки и технологий.
Это позволило бы лучше структурировать будущие обсуждения: говорить более предметно, избежать дублирования, уйти в ходе дискуссий от лишнего пафоса и пр.
Павел С.
Signatory
Ունեմ որոշ հարցեր և առաջարկություններ, որոնք կցանկանայի ներկայացնել համանախաձեռնողների ուշադրությանը: Մասնակցել եմ 20.07.2021թ. կայացած հանդիպմանը, սակայն ճիշտ գտա նկատառումներս գրավոր ներկայացնել:
1. Արդյո՞ք 15 նպատակների շրջանակը և կառուցվածքը փոփոխության ենթակա չէ: Մասնավորապես, եթե հնարավորություն կա իրականացնելու առանձին շտկումներ, ինձ թույլ կտամ ներկայացնելու հետևյալ նկատառումները.
Որպես մեկ ընդհանուր նպատակ՝ միավորել 5-րդ (Հայաստան-Սփյուռք միասնականություն) և 6-րդ (Ուժեղ Սփյուռք) նպատակները,
Որպես ընդհանուր նպատակ դիտարկել նաև կրթությանն ու գիտությանն առնչվող նպատակները, քանի որ այդ բնագավառները փոխկապակցված և պայմանավորված են մեկը մյուսով,
Կարծում եմ, որ կարելի է միավորել նաև 12-րդ (Ողջամիտ կառավարում) և 15-րդ (Փաստերի վրա հիմնված որոշումների կայացում) նպատակները մեկ ընդհանուր՝ «Կառավարման արդյունավետ համակարգեր» նպատակի տակ.
Վերջապես, շատ կարևոր և լուծման կարոտ հիմնախնդիր է հանրապետության զարգացման բազմակենտրոն համակարգի ձևավորումը և տարածքային համաչափ զարգացումը, քանի որ դրանով է պայմանավորված երկրի բոլոր տարածաշրջաններում կյանքի որակի և ծառայությունների հասանելիության համադրելի մակարդակների ապահովումը: Ճիշտ է, այդ նպատակին կարելի է հասնել տարիների և նույնիսկ տասնամյակների նպատակաուղղված գործողություններով, որոնց արդյունքները կարող են անմիջականորեն տեսանելի չլինել, սակայն կստեղծվեն նախադրյալներ, որպեսզի ճիշտ թիրախավորվեն և երկարաժամկետ արդյունքներ ունենան տարբեր ներդրումային ծրագրերը:
Ելնելով վերը շարադրվածից, առաջարկում եմ նպատակների մեջ ներառել նաև հանրապետության տարածքային կազմակերպման բազմակենտրոն համակարգի ձևավորումը և տարածքայի համաչափ զարգացումը:
Այլապես, Հայաստանի Հանրապետությունը՝ իր հատակագծային ներկայիս կառուցվածքով, ի զորու չէ կայուն զարգացման նախադրյալներ ստեղծել:
2. Հաջորդ խնդիրը, որին կցանկանայի անդրադառնալ, առնչվում է հանդիպումների և քննարկումների ձևաչափին: Առաջարկում եմ դրանք կազմակերպել հետևյալ սկզբունքներով.
· Կազմել քննարկումների կամ կլոր սեղանների կազմակերպման նախնական ժամանակացույց՝ առանձին նպատակների վերաբերյալ օրակարգային հարցերով և այն հրապարակել նախաձեռնության կայքում,
· Տարբեր նպատակներին առնչվող մասնագիտական շրջանակներից հավաքագրել նրանց առաջարկությունները և նկատառումները օրակարգերում ընդգրկված հարցերի վերաբերյալ,
· Ստացված առաջարկությունների հիման վրա ձևավորել հանդիպման ձևաչափը և որոշել քննարկման մասնակցների շրջանակը, ապա էլեկտրոնային փոստով նրանց տեղեկացնել հանդիպման օրվա, ժամի, տեղի, մասնակիցների և աշխատակարգի մասին:
Կարծում եմ, որ նման ձևաչափն ավելի լավ պայմաններ կստեղծի միասին խորհելու համար:
Սարգիս Թ․, Հայաստան
Signatory
Both the Diaspora and Armenia should work toward the establishment of democracy in Turkey, because that is one of the main paths toward recognition of the Genocide.
Convention Participant
I hope the future of Armenia includes women; its success depends on inclusiveness.
There are countless women that are contributing to Armenia. Often, they work quietly and in the background. That does not mean that they do not have a vision or a strategy, it just means we as a community are not highlighting their voices.
Yelena A., USA
Signatory
Ես ունեմ գաղափար, որը չնայած երիտասարդ տարիքիս, մշակել եմ երկար տարիներ համայնքային զարգացման ոլորտում աշխատելուց հետո։
Գաղափարս կամ եթե կուզեք գաղափարախոսությունս անվանել եմ Սոց. Կապիտալիզմ, քանի որ համարում եմ այն սոցիալիզմի և կապիտալիզմի լավագույն կողմերի միքս։
Եթե կարճ ներկայացնեմ բուն էությունը այն մոտավորապես հետևյալն է.
մենթորների աշխատանքի արդյունքում, ձևավորված համայնքային ակտիվ խմբերի միջոցով, գեներացնել իրենց համայնքի համար լավագույն սոցիալական ձեռնարկության տարբերակը որը ստեղծում է արտադրանք։
Հիմնել այդ ձեռնարկությունները ներդրմամբ կամ բարեգործական հիմունքներով: Սոցիալական ձեռնարկությունը կղեկավարի Համայնքային ակտիվ խմբի կողմից նշանակված մարդը, ձեռնարկությունում պարտադիր կերպով կհրավիրվեն աշխատանքի սոցիալապես անապահով աշխատունակ անձինք, ովքեր ստանում են նպաստ: Գործարանի արտադրանքը պետք է ուղղված լինի Հայաստանի ինքնաբավությանը, իսկ եթե արտադրվում է ավելի շատ քան Հայաստանում սպառվում է, պետք է արտահանվի և վաճառվի սփյուռքի հայաշատ քաղաքներում։ (Ծիրանի օրինակը*)
Վաճառքից գոյացած գումարի մեծ մասը պետք է աշխատողները ստանան որպես աշխատավարձ, ինչը ևս մեկ ներարկում կլնի դեպի տնտեսություն (քանի որ քիչ ծախսող մարդիկ ավելի շատ կծախսեն, պետությունը ոչ միայն շահութահարկ կստանա արտադրանքի վաճառքից ու եկամտահարկ աշխատավարձերից, այլև կմեծանա այլ տնտեսվարող սուբյեկտների շահույթն ու հետևաբար հարկերը)։:
Սոցիալական ձեռնարկության շահույթի մյուս մասը ՀԱԽ-ի տնօրինմամբ ուղղվելու է տվյալ համայնքի զարգացմանը, որում աշխատում է այդ ձեռնարկությունը։
* Ծիրանի օրինակը նախորդ տարի հայկական ծիրանի առաջ փակվեցին Ռուսաստանում գտնվող շուկաները, սակայն Մոսկվայի հայերի միահամուռ ուժերով այդ մեծ քանակությամբ ծիրանը շատ արագ իրացվեց, սա ցույց է տալիս հայկական սփյուռքի հսկայական ներուժը, որը պետք է օգտագործել ոչ միայն բարեգործական գումարներ ներգրավելով, այլ նաև հայկական արտադրության ապրանքներ գնելով, որը կկազմի սփյուռքահայի ընդհանուր ծախսերի 40-60 տոկոսը։
Այս գործողությունները ընդամենը մի քանի տարում տնտեսական լուրջ վերելքի կբերեն Հայաստանի տնտեսությունը, սփյուռքի գումարները կծախսվեն նպատակային, ունենալով տնտեսական ինքնաբավություն Հայաստանը կվարի առավել ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն, կմեծանան հարկային եկամուտները, կհաղթայարվի աղքատությունը։ Համայնքային ակտիվ խմբի անդամները կկրթվեն։