Պատմական պատասխանատվություն փորձագիտական հանձնախումբ

Վարուժան Ալթեպարմաքեանը արևմտյան հայոց թեմի նվիրատվության հիմնադրամի ատենապետն է: 1973թ.-ին նա ավարտել է Բեյրութի Ամերիկյան համալսարանը բժշկի, իսկ 1981թ.-ին՝ Նյու Յորք նահանգի Ռոչեսթեր Strong Memorial Hospital-ը ուրոլոգի որակավորումներով: 1981-2018թթ.-ին աշխատել է Kaiser Permanente կազմակերպությունում նախ որպես անձնակազմի ուրոլոգ, այնուհետև Ֆրեզնոյի բժշկական կենտրոնում որպես բժշկական գծով տնօրեն։ 12 տարի շարունակ եղել է արևմտյան հայոց թեմի թեմական խորհրդի ատենապետը երկու առաջնորդների՝ Վաչե և Հովնան Սրպազան առաջնորդների հետ միասին։ 2002-2019թթ.-ին Պրն. Ալթեպարմաքեանը նաև անդամակցել է Էջմիածնի Գերագույն Հոգևոր խորհրդին:

Շահեն Ավագյանը դիվանագետ է, պետական գործիչ: Զբաղեցրել է տարբեր պետական պաշտոններ: Եղել է ՀՀ ԱԳՆ գլխավոր քարտուղար, ՀՀ նախագահի խորհրդական:

Կարօ Արմենեանը ՀՅԴ բյուրոյի նախկին անդամ է, տնտեսագետ Բոսթոնի Համալսարանում և միջազգային ֆինանսների գծով ֆինանսիստ՝ Փենսիլվանիայի Համալսարանի Ուորթընի Անուան ֆինանսական հիմնարկում: Ղեկավարել է մի շարք բարձր պաշտոններ համաշխարհային ընկերությունների ֆինանսական կառույցներում, այդ թվում Westinghouse Electric Corporation-ում և Siemens-ում: Պրն. Արմենեանը երկու գրքերի և մի շարք հրատարակումների հեղինակ է, որոնք տեղ են գտել «Հայրենիք», «Ասպարէզ», «Հորիզոն», «Ազդակ», «Ազատ Օր», «Ալիք», «Յուսաբեր», «Արմենիա», «Ապառաժ», «Գանձասար» և այլ պարբերականներում:

Աշոտ Բլեյանը կուսակցական և հասարակական գործիչ է: Լինելով նաև մանկավարժ՝ 1989թ. հիմնադրել է Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը: Նա 1989-1992թթ եղել է ՀՀՇ վարչության անդամ, 1990թ. ընտրվել է ՀՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։ 1991թ. եղել է Երևանի փոխքաղաքապետ։ Ղեկավարել է նորաստեղծ «Նոր ուղի» հասարակական-քաղաքական կազմակերպությունը 1992-2004թթ.-ին։ Աշոտ Բլեյանը 1994-1995 թթ.-ին եղել է ՀՀ լուսավորության նախարարի պաշտոնակատար, 1995-1996 թթ.՝ ՀՀ ԿԳՆ առաջին փոխնախարար։ 2020թ.-ից «Նոր ուղի» քաղաքացիական նախաձեռնության ղեկավարն է:

Ռուբեն Գալիչյանը լոնդոնաբնակ անկախ գիտնական և հետազոտող է, որը մասնագիտացած է Հայաստանի և Հարավային Կովկասի պատմական քարտեզների ուսումնասիրման հարցերում: 1973թ.-ին Բիրմինգհեմի Ասթոնի համալսարանից էլեկտրատեխնիկայի առաջին աստիճանի պատվավոր կոչում ստանալուց հետո նա նշանակվեց Բորնաա (Նարգան) խոշոր խորհրդատվական ինժեներական ընկերության տեխնիկական տնօրեն: 1981-2000թթ.-ին եղել է Մեծ Բրիտանիայի «Halcrow-Balfours» ինժեներական ընկերությունում նախագծի տնօրեն, իսկ ավելի ուշ՝ որպես խորհրդատու նավթագազային և նավթաքիմիական արդյունաբերության ոլորտում: Ռուբեն Գալիչյանը հրատարակել է բազմաթիվ գրքեր և հոդվածներ Կովկասի պատմության և քարտեզագրության վերաբերյալ։ 1976թ.-ին նա ստեղծել է քարտեզների իր հավաքածուն, որը 2013թ.-ին նվիրել է Երևանի Մատենադարանին։ Եղել է Հայաստանի առաջին հյուպատոսը Մեծ Բրիտանիայում և տարբեր տարիներին ծավալել ակտիվ հասարակական գործունեություն։

Հայկ Դեմոյանը պատմաբան է, պատմական գիտությունների դոկտոր։ 2006-2017թթ.-ին աշխատել է ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրենի պաշտոնում: 2012թ.-ին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը և Ղարաբաղյան հիմնահարցը․ պատմահամեմատական վերլուծություն» թեմայով։ 2011-2015 թթ.-ին եղել է Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումները համակարգող պետական հանձնաժողովի քարտուղարը: Պրն. Դեմոյանը 17 մենագրությունների ու գրքերի, ինչպես նաև 40-ից ավելի գիտական հոդվածների հեղինակ է: Գիտական հետազոտությունների ոլորտի մեջ են մտնում Արցախյան հակամարտության, հայ-թուրքական հարաբերությունների և համաթյուրքականության խնդիրները, ազգամիջյան հակամարտությունները Հարավային Կովկասում, ազգային ինքնության և կարծրատիպերի հիմնահարցերի ուսումնասիրությունը։ Պրն. Դեմոյանը պարբերաբար հանդես է գալիս ելույթներով և դասախոսություններով Հայաստանում և արտերկրում: Ներկայումս նրա նախաձեռնությամբ Գյումրի քաղաքում իրականցվում են մի շարք թանգարանային նախագծեր։

Օսկար Թաթոսյանը ամերիկահայ համայնքի առաջնորդներից մեկն է: Նա Հայ Օգնության հիմնադրամի խորհրդի անդամ է: Պարոն Թաթոսյանը 1995-2005թ.-ին եղել է «Oscar Isberian Rugs» -ի նախագահ, նաև Չիկագոյի գեղարվեստի ինստիտուտի օժանդակ խորհրդի անդամ: 1996-2012թթ.-ին եղել է Հյուսիսային Ամերիկայի հայկական եկեղեցու Արևելյան թեմական խորհրդի նախագահ: 2012 թվականից նա Հայ եկեղեցու հոգաբարձուների խորհրդի արևելյան թեմի և Սուրբ Ներսես Սեմարանի խորհրդի անդամ է: Նա Չիկագոյում Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր հյուպատոսն է և հետևողականորեն աջակցել է հայկական մշակույթի, պատմության և ժառանգության պահպանմանն ուղղված ծրագրերին և տեղական ու ազգային կազմակերպություններին:

Եղիա Թաշճեանը տարածաշրջանային վերլուծաբան և հետազոտող է։ Նա ավարտել է Բեյրութի ամերիկյան համալսարանը հանրային կառավարման և միջազգային հարաբերությունների մասնագիտությամբ և 2022թ.-ին ավարտել է Շվեդիայի ռազմական համալսարանը՝ բարեհաջող անցնելով «Ռազմավարական առաջնորդությունը գլոբալ սոցիալական անվտանգության ծրագրում» ակադեմիական ծրագիրը։ 2013թ. նա ստացել է քաղաքական գիտությունների բակալավրի աստիճան Հայկազյան համալսարանում: Հիմնադրել է New Eastern Politics ֆորում-բլոգը։ Եղել է Հայկազյան համալսարանի Հայկական Սփյուռքի Հետազոտական Կենտրոնի գիտաշխատող: Նա մասնակցել է միջազգային համաժողովների և ներկայացրել տարբեր թեմաներ՝ փոքրամասնությունների իրավունքներից մինչև տարածաշրջանային անվտանգության խնդիրներ։ Նրա թեզի թեման վերաբերում է Իրանում և Պարսից ծոցում Չինաստանի աշխարհաքաղաքական և էներգետիկ անվտանգության շահերին: Պրն. Թաշճեանը տեղական և տարածաշրջանային տարբեր թերթերի թղթակից է և Վանի ձայն ռադիոյի «Թուրքիան այսօր» հաղորդաշարի հաղորդավար։ Ներկայումս նա Բեյրութի Ամերիկյան համալսարանի Հասարակական քաղաքականության և միջազգային հարաբերությունների Իսամ Ֆարես ինստիտուտի դոցենտ է և Գիտության և տեխնոլոգիաների ամերիկյան համալսարանում (AUST) միջազգային հարաբերությունների դասախոս:

Ռուբեն Կարապետյանը դիվանագետ է և պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր: Կրթություն է ստացել ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետում, Բեյրութի Հայկազեան համալսարանում, ինչպես նաև մի շարք դասընթացների է մասնակցել Օքսֆորդի, Լիդսի, Էդինբուրգի և այլ համալսարաններում: 1999-2000թթ.-ին եղել է ՀՀ ԱԳՆ աշխատակազմի ղեկավար, ապա 2000-2004թթ.-ին՝ ՀՀ ԱԳՆ Ասիայի և Աֆրիկայի վարչության պետ: 2004-2013թթ.-ին Պրն Կարապետյանը եղել է ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Եգիպտոսում, Եթովպիայում, Լիբիայում, Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում, Սուդանում, Մարոկկոյում, Իտալիայում, Խորվաթիայում, Սլովենիայում, Պորտուգալիայում, Մալթայում: 2019-2020թթ․-ին նա եղել է ՀՀ ԱԳ նախարարի խորհրդական և 2020-2022թթ.-ին՝ ՀՀ նախագահի խորհրդական: Պրն Կարապետյանը ծավալել է գիտահետազոտական և մանկավարժական հարուստ գործունեություն, hեղինակ է Մերձավոր Արևելքի և Հարավային Կովկասի աշխարհաքաղաքականությանը, միջազգային հարաբերություններին վերաբերող 7 մենագրություն և երեք տասնյակից ավելի գիտական հոդվածներ:

Ալեքսանդր Մանասյանը հայ փիլիսոփա է, Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր: 1962թ.-ին ավարտելով Բաքվի մանկավարժական ինստիտուտի հայկական բաժանմունքը՝ սկսել է իր աշխատանքը Բաքվի «Կոմունիստ» հայերեն հանրապետական թերթում որպես լրագրող: 1988-1991 թվականներին եղել է «Արցախ» հայրենակցական միության, 1991-1995 թվականներին՝ «Ընդդեմ իրավական կամայականության» իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպության հիմնադիր-նախագահ։ 1987թ-ից ՀՀ ԳԱԱ փիլիսոփայության և իրավունքի ինստիտուտի պրոֆեսոր է: 1992 - 2003թթ.-ին եղել է ՀՀ ԳԱԱ փիլիսոփայության և իրավունքի ինստիտուտի, փիլիսոփայության ամբիոնի վարիչ: Պրն. Մանասյանը 1994թ.-ից Հայկական փիլիսոփայական ակադեմիայի անդամ է, իսկ 2006թ.-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ: Պրն. Մանասյանը ներկայումս դասավանդում է ԵՊՀ Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետում, գլխավորում է «Քաղաքական հետազոտությունների ակադեմիա» հասարակական կազմակերպությունը և իրականացնում է գիտամանկավարժական բուռն գործունեություն:

Հարություն Մարությանը ազգագրագետ է, պատմական գիտությունների դոկտոր, Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ հիմնադրամի տնօրեն։ Նա նաև ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի արդիականության ազգաբանության բաժնի գլխավոր գիտաշխատող է (համատեղությամբ)։ Հեղինակ է ավելի քան հարյուր երեսուն գիտական հրապարակումների և մի շարք գրքերի, այդ թվում. Սահմանադրական մշակույթի արժեբանական ակունքները հայ ժողովրդի հազարամյա տարեգրության ծալքերում (համահեղինակությամբ, Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին, 2020), Հայերի փրկության գործը Մերձավոր Արևելքում 1915-1923 թթ. (համախմբագրի հետ, Երևան, ՀՑԹԻ, 2020), Ստալինյան բռնաճնշումները Հայաստանում. պատմություն, հիշողություն, առօրյա (համահեղինակությամբ, Երևան, «Գիտություն», 2015), Հայ ինքնության պատկերագրությունը։ Հատոր 1. Ցեղասպանության հիշողությունը և Ղարաբաղյան շարժումը (Երևան, «Գիտություն», 2009), Հիշողության դերն ազգային ինքնության կառուցվածքում. տեսական հարցադրումներ (Երևան, Նորավանք, 2006)։ Մարությանի հետազոտությունների բնագավառն ընդգրկում է ցեղասպանության հիշողության և ազգային ինքնության, կոլեկտիվ և պատմական հիշողության, ազգային շարժումների, պատկերագրության, ավանդական հայ մշակույթի խնդիրները։ Հ. Մարությանը Այրեքս (ԱՄՆ Միչիգանի համալսարան, 1998), Ֆուլբրայթ (ԱՄՆ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, 2003-2004), ԴԱԱԴ (Բեռլին, Հումբոլդի համալսարան, 2013) գիտահետազոտական ծրագրերի շրջանավարտ է, 2009-2010 թթ. հետազոտություններ է իրականացրել Վաշինգտոնի հոլոքոստի հուշային թանգարանում։ 2012 թ. Հ. Մարությանն արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի 2011 թ. «Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործում նշանակալի ավանդ ներդրած անձանց շնորհվող մրցանակին»՝ Հայոց ցեղասպանության հիշողության շարունակականության և Ղարաբաղյան շարժման միջև եղած աղերսների ուսումնասիրությունը նոր գիտական մեթոդաբանության և մշակումների կիրառմամբ իրականացված հետազոտության համար։

Խաչիկ Մուրադյանը Կոլումբիայի համալսարանում Մերձավոր Արևելքի, Հարավային Ասիայի և Աֆրիկայի ուսումնասիրությունների (MESAAS) դասախոս է, դոկտոր և Կոնգրեսի գրադարանի Աֆրիկայի և Մերձավոր Արևելքի հայ և վրացական բաժնի մասնագետ: Նա նաև աշխատում է Նյու Յորքի Համալսարանի առաջադեմ հետազոտությունների գլոբալ ինստիտուտում Հայոց ցեղասպանության ժխտման նախագծում որպես համագլխավոր քննիչ: Պրն. Մուրադյանը պարգևների արժանացած «Դիմադրության ցանց. Հայոց ցեղասպանությունը և մարդասիրությունը Օսմանյան Սիրիայում, 1915-1918» գրքի հեղինակն է: Նա Օսմանյան և Մերձավոր Արևելքի պատմության երկու առաջիկա հատորների համախմբագիրն է: Պրն. Մուրադյանը հրապարակել է հոդվածներ և գրքերի գլուխներ համակենտրոնացման ճամբարների, անզեն դիմադրության, զանգվածային բռնությունների հետևանքների, Մերձավոր Արևելքում մանկաբարձության և պատմության դասավանդման մոտեցումների մասին: Նա նաև The Armenian Review գրախոսվող ամսագրի խմբագիրն է:

Աշոտ Ոսկանյանը հայ փիլիսոփա և դիվանագետ է, ունի փիլիսոփայական գիտությունների դոկտորի կոչում և դոցենտի աստիճան։ 1993-ին հիմնադրել է Հումանիտար հետազոտությունների հայկական կենտրոնը, որի նախագահն է մինչ այսօր: 1990-1995 թթ. եղել է առաջին անկախ խորհրդարանի՝ ՀՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, մշտական հանձնաժողովի նախագահ և Նախագահության անդամ: Հետագայում՝ ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր, ինչպես նաև ՀՀ Սահմանադրական հանձնաժողովի անդամ և Ազգային Եկեղեցական ժողովի պատվիրակ։ Պրն Ոսկանյանը 1995-2002 թթ. ՀՀ դեսպանն էր մի շարք եվրոպական երկրներում, այդ թվում՝ Ավստրիայում և Գերմանիայում: Եղել է ՀՀ մշտական ներկայացուցիչը ԵԱՀԿ-ում և ՄԱԿ-ի Վիեննայում տեղակայված կազմակերպություններում, ինչպես նաև մի շարք պաշտոններ է զբաղեցրել ՀՀ ԱԳՆ-ում: Հեղինակել է ավելի քան 50 գիտական՝ հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, անգլերեն և ֆրանսերեն հրապարակումներ:

Ռուբեն Սաֆրաստյանը ականավոր արևելագետ-թուրքագետ է, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր: Կրթությունը ստացել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի թուրքագիտության բաժնում և ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտում՝ որպես ասպիրանտ: 1988- 1991 թթ. աշխատել է որպես ՀՀ ԳԱԱ Սփյուռքի ուսումնասիրման կենտրոնի փոխտնօրեն։ Ունի նաև պետական կառավարման բարձրագույն մարմիններում քաղաքագետ-վերլուծաբանի, ինչպես նաև դիվանագիտական աշխատանքի փորձառություն. 1991-1992 թթ. եղել է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի միջազգային հարաբերությունների գծով ավագ փորձագետ, 1992-1996 թթ.՝ ՀՀ նախագահի աշխատակազմի վերլուծական բաժնի վարիչի տեղակալ։ 2006-2020թթ.-ին եղել է ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, իսկ ներկայումս՝ ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի գլխավոր գիտաշխատող: Պրն. Սաֆրաստյանը բազմաթիվ կազմակերպությունների, խորհուրդների և գիտական հանդեսների խմբագրական խորհուրդների անդամ է, արժանացել է մի շարք պետական և միջազգային մրցանակների: Դասախոսել է աշխարհի մի շարք համալսարաններում, իսկ ներկայումս՝ ՀՊՄՀ-ում, Հայ-Ռուսական համալսարանում, Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում և Հայաստանի դիվանագիտական դպրոցում: Հեղինակել է ավելի քան 200 հոդվածներ, բազմաթիվ մենագրություններ և դասագրքեր:

Խաչատուր Ստեփանյանը պատմաբան է, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր: Ունի գիտամանկավարժական աշխատանքային հարուստ փորձ: Խ․ Աբովյանի անվան ՀՄՊՀ Համաշխարհային պատմության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչն է, միաժամանակ դասավանդում է ԵՊՀ Հայոց պատմության ամբիոնում։ 2006-2020թթ.-ին դասավանդել է Խ․Աբովյանին անվան ՀՊՄՀ Հայոց պատմության ամբիոնում: 2009-2011թթ.-ին մասնակցել է ՀՊՄՀ Սփյուռքի գիտաուսումնական կենտրոնի սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրին որպես պատմության ուսուցիչների վերապատրաստող-մասնագետ: 2016-2022թթ.-ին եղել է ԵՊՀ Սփյուռքագիտության ամբիոնի, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի պատմության և հասարակագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր, Պիտեր Պազմանի Կաթոլիկ համալսարանի և Քիլի համալսարանի հրավիրյալ դասախոս։ Խաչատուր Ստեփանյանի կողմից իրականացված հետազոտություններն ընդգրկում են 19-րդ դ. վերջի և 20-րդ դ. սկզբի հայ ազգային-ազատագրական շարժման, Հայաստանի Հանրապետության (1918-1920թթ.), հայ-վրացական փոխհարաբերությունների, 1920-1930-ական թվականների սփյուռքահայ հասարակական-քաղաքական մտքի, Խորհրդային Հայաստանի և Անդրկովկասի պատմության և մի շարք այլ թեմաներ։ Հանրային դասախոսություններով և գիտական զեկուցումներով է հանդես եկել արտասահմանյան մի շարք հայտնի համալսարաններում ու գիտական կենտրոններում ( ԱՄՆ, Ֆրանսիա, Մեծ Բրիտանիա, Ռուսաստան, Հունաստան, Հունգարիա, Լեհաստան, Լիբանան և այլն)։

Վահե Վարդանյանը Global Family Office Community (GFOC)-ի հիմնադիր և տնօրեն է, Global Next Gen համայնքի համահիմնադիր և համաշխարհային ճանաչում ունեցող առաջատար ընտանեկան գրասենյակային ոլորտում: Մասնագիտական գործունեության վաղ շրջանում եղել է մարքեթինգի կառավարման, հատկապես ֆինանսական ծառայությունների ոլորտում: Նա ստեղծել է GFOC-ն ապահով և հարմարավետ միջավայր ապահովելու համար, որտեղ ընտանեկան գրասենյակները կարող են հանդիպել միմյանց, կիսվել գաղափարներով, պատմություններով և լավագույն փորձով: Պրն. Վարդանյանը «Ավրորա» մրցանակի բարի կամքի դեսպան է:

Խաչիկ Տէր Ղուկասեանը միջազգային հարաբերությունների դոկտոր է Մայամիի համալսարանում, որի ուսումնասիրության շրջանակը առավելապես ներառում է միջազգային անվտանգության վերաբերյալ հարցեր: Նա Նացիոնալ դե Լանուս համալսարան միջազգային հարաբերությունների տեսության ամբիոնի վարիչն է և հրավիրյալ պրոֆեսոր Տորկուատո Դի Տելլա համալսարանում: Նախկինում դասավանդել է Սան Անդրեսի համալսարանում և Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում։ Ծնված լինելով Լիբանանում՝ Պրն. Տէր Ղուկասեանը 1987թ.-ին տեղափոխվել է Արգենտինա՝ դառնալով տեղի հայ համայնքի հրատարկչության՝ Diario ARMENIA-ի խմբագիրը, որտեղ նա պաշտոնավարեց մինչև 1997թ.-ը։ 2017թ.-ին նա ստացել է Արգենտինայի սիրիական-լիբանանյան ակումբի «Ուգարիտ 2017» մրցանակը մշակույթի ոլորտում ունեցած ներդրման համար։