Հայաստան-Սփյուռք միասնականություն

Համաժողովը «Հայաստան-Սփյուռք միասնականություն» նպատակը քննարկելիս առանձնացրեց 3 հիմնական դիտանկյուններ՝

• «Հայը և հայկական Սփյուռքն այսօր»
• «Կենտրոնում՝ Հայաստանը»
• «Նպատակը՝ Սփյուռքի պահպանություն»

5.ա. «Հայը և հայկական Սփյուռքն այսօր» 

Հայաստանի և Սփյուռքի ներկայիս հարաբերությունների վերաբերյալ Համաժողովը արձանագրեց, որ

‒ Վստահության ճգնաժամը հաղթահարելի է, համագործակցության նոր հարթակների կարիք ունենք, միասնականությունը կբազմապատկի արդյունքները (56.96%)

Հայաստան-Սփյուռք օրակարգի վերաբերյալ Համաժողովը կարծում էր, որ այն

‒ Պետք է կառավարվի Հայաստանից՝ սփյուռքահայերի մասնակցությամբ՝ սահմանադրական բարեփոխումներով Սփյուռքի համար նախատեսելով պետական կառավարմանը մասնակցելու մեխանիզմներ (45.91%)

Մասնակիցները ընդհանուր առմամբ համակարծիք էին, որ ներկայիս հարթակներն ու ձևաչափերը արդյունավետ չեն, և Հայաստանի և Սփյուռքի կապերը պետք է էլ ավելի ամրապնդվեն նոր հարթակների միջոցով, որոնք ապահովում են համապարփակ փոխգործակցություն և մշտական երկխոսություն:

Արդյունավետ և կենսունակ լուծումների թվում Համաժողովը առաջնահերթ է համարել հետևյալը.

• Մասնագիտական համահայկական hամաժողովներ – ազգությամբ հայերի՝ ըստ մասնագիտության պարբերական hամաժողովների կազմակերպում, որոնք կներկայացնեն ոլորտային առաջարկություններ ու ծրագրեր (86.35%)

Մասնագիտական համահայկական համաժողովների կազմակերպումը կարևոր նախաձեռնություն է, որը միտված է խթանելու համագործակցությունը և փոխանակումը հայ մասնագետների միջև ամբողջ աշխարհում՝ կարևորելով տարբեր մասնագիտական ոլորտներին առնչվող զարգացումներն ու նորարար լուծումները: Պարբերաբար համախմբելով ազգությամբ և մասնագիտությամբ միավորվող փորձագետներին՝ այս համաժողովները կարող են դառնալ հարթակ ռազմավարական առաջարկությունների և ծրագրերի քննարկման համար՝ էապես նպաստելով տարբեր ոլորտներում ներկայացված հայերի և Հայաստանում ու Սփյուռքում հայկական համայնքների զարգացմանն ու բարգավաճմանը:

• Գործարարների համագործակցային ցանց – Աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող հայ գործարարներին իրար գտնելու և համատեղ ծրագրեր անելու հնարավորության ստեղծում (82.39%)

Աշխարհասփյուռ հայ գործարարների համար համագործակցային ցանցի կամ ցանցերի ստեղծումը կենսական նշանակություն ունի հայ համայնքների միջև տնտեսական միասնության և նորարարության խթանման համար: Հեշտացնելով կապերը և ընձեռելով հնարավորություն իրականացնելու համատեղ ծրագրեր՝ նման ցանցը գործարարներին թույլ կտա օգտագործել կոլեկտիվ ռեսուրսները, գիտելիքները և շուկաները՝ զգալիորեն բարձրացնելով հայկական տնտեսական հետքը աշխարհում և ստեղծելով աճի ու համագործակցության նոր հնարավորություններ:

• Երիտասարդական փոխանակումների կոորդինացիոն խորհուրդ (Մանրամասների համար տե՛ս՝ Պատմական Պատասխանատվություն, 3.դ.)

5.բ. «Կենտրոնում՝ Հայաստանը»

Համաժողովի քննարկումների ժամանակ ի հայտ եկավ այն միտքը, որ այսօր հնարավոր է ունենալ ուժեղ հայկական Սփյուռք, եթե դրա թիկունքում կանգնած լինի հզոր հայկական պետություն։ Այս առնչությամբ համաժողովը արձանագրեց, որ

• Հայաստան-Սփյուռք գործակցության հիմնական օրակարգը պետք է լինի Հայաստանի հզորացումը՝ ակնկալիքով, որ հետո հզորացող Հայաստանը շատ ավելի հեշտ կնպաստի հայապահպանությանը Սփյուռքում (53.16%)

Համաժողովի քննարկումներում բազմիցս նշվել է, որ Սփյուռքի փորձը, մասնագիտական և փորձագիտական գիտելիքները կարող են հիմնարար նշանակություն ունենալ Հայաստանի տարբեր ոլորտների զարգացման և ներքին կարևոր որոշումների կայացման գործում։ Հայաստանի հզորացման և աջակցության օրակարգը ենթադրում է Սփյուռքի անմիջական ներկայացվածությունն ու ներգրավումն այս օրակարգում՝ որպես ոչ միայն հայկական պետության առաջնային աջակից, այլ նաև որպես շահառու։ Համաժողովի մասնակիցներն ընդունել են մի շարք առաջարկներ՝ կապված Հայաստանին աջակցելու և հզորացնելու գործում Սփյուռքի դերի և հնարավորությունների հետ։ Այդ առաջարկներից են.

• «Back to Armenia» համահայկական շարժում – պետական մակարդակով մեծ ներգաղթի ռազմավարության որդեգրման դեպքում անհրաժեշտ հանրային աջակցության մեխանիզմի կայացում (65.14%)

Այս նախաձեռնությունը կարող է առանցքային լինել ազգային մակարդակով ներգաղթի լայնածավալ ռազմավարության իրականացման նպատակով հանրային լայն աջակցություն ձևավորելու համար: Հայրենադարձության համար բարենպաստ միջավայր ստեղծելով՝ նախաձեռնությունը կարող է կարևոր դեր խաղալ Հայաստանի ժողովրդագրական և տնտեսական զարգացման ամրապնդման գործում՝ վերաինտեգրելով աշխարհասփյուռ հայերինիրենց հայրենիքում: «Back to Armenia» համահայկական շարժումը նաև ռազմավարական նախաձեռնություն է, որը հատվում է Համաժողովի երեք նպատակների հետ։ Այն կարող է խթանել միասնությունն ու համերաշխությունը հայերի միջև ամբողջ աշխարհում՝ ստեղծելով աջակցության ամուր ցանց, որը բոլոր սահմաններից անդին է և որն ամրապնդում է ընդհանուր հայրենիքին պատկանելու զգացումը:

Այն նաև ակտիվորեն աջակցում է մշակույթի պահպանմանը և ինքնության ամրապնդմանը` խրախուսելով սփյուռքահայերին վերամիավորվել իրենց արմատների, պատմության և ավանդույթների հետ հայրենադարձության միջոցով: Այս շարժումը ոչ միայն նպաստում է տարբեր հայկական փորձառությունների և պատումների փոխանակմանը, այլև ամրապնդում է ազգային ինքնության կառուցվածքը՝ համադրելով Սփյուռքի համայնքների հարուստ մշակութային ներդրումները տեղական փորձառության հետ:

• «Հայաստան» ներդրումային ընկերություն – ՀՀ տնտեսության զարգացման գործում յուրաքանչյուր հայի՝ բաժնետոմսերի գնման տեսքով մասնակցության հնարավորության ստեղծում (57.55%)

Նման հաստատությունը կարող է վերափոխոխ նշանակության հնարավորություն ընձեռել աշխարհասփյուռ հայերին ուղղակիորեն ներգրավվելու և նպաստելու Հայաստանի տնտեսական զարգացմանը բաժնետոմսեր գնելու միջոցով: Այս նախաձեռնությունը ոչ միայն ժողովրդավարացնում է ներդրումները Հայաստանի աճի համար, այլ նաև ամրացնում է կապը Սփյուռքի և Հայրենիքի միջև՝ խրախուսելով հավաքական տնտեսական ներգրավվածությունը և խթանելով ազգի բարգավաճման համար կոլեկտիվ պատասխանատվության զգացումը:

5.գ. «Նպատակը՝ Սփյուռքի պահպանություն»

Սփյուռքի համայնքների և Սփյուռքում ինքնության պահպանման վերաբերյալ Համաժողովը առաջարկել է հետևյալ ծրագրերը՝

• «Քաղաքացիական ասամբլեա»-ների կազմակերպում Սփյուռքում – Ապագա Հայկականի Համաժողովի փորձի հիման վրա Սփյուռքի համայնքներում կազմակերպել քաղաքացիական ասամբլեաներ տեղի հայերի մասնակցությամբ միասնական որոշումների հանգելու նպատակադրմամբ (65.38%)

Սփյուռքի համայնքներում քաղաքացիական ասամբլեաների կազմակերպումը կարող է կարևոր նշանակություն ունենալ տեղում որոշումների կայացման գործընթացներին սփյուռքահայերի ակտիվ մասնակցության և համայնքային խնդիրների վերաբերյալ երկխոսություն ծավալելու գործում: Այս մոտեցումը կարող է քաջալերել Սփյուռքի համայնքներին համագործակցության միջոցով քննարկելու իրենց առջև ծառացած մարտահրավերներն ու հաղթահարման հնարավորությունները՝ խթանելով միասնականության և ընդհանուր նպատակների նկատմամբ հավաքականորեն գործելու զգացումը: Սա Սփյուռքի հայկական համայնքների միջև ամուր կապերն ամրապնդելու ու զարգացնելու, ինչպես նաև հայ ինքնության և մշակույթի պահպանմանը նպաստելու ևս մեկ միջոց է:

• Հայաստանի՝ հայոց լեզվի ուսուցիչների՝ Սփյուռքի համայնքներ պարբերական գործուղումների հիմնադրամի/ինստիտուտի ստեղծում — Համակարգ, որի միջոցով Հայաստանի ուսուցիչները հերթափոխով կգործուղվեն Սփյուռքի համայնքներ՝ հայագիտական կենտրոնների զարգացման կամ տեղի հայերի ուսուցումն իրականացնելու նպատակով (67.04%)

Հայոց լեզվի ուսուցիչների կանոնավոր ճանապարհորդությունը Սփյուռքի համայնքներ կազմակերպող հիմնադրամի ստեղծումը կարևոր քայլ կարող է լինել Սփյուռքում հայոց լեզվի և մշակույթի պահպանման ու տարածման ուղղությամբ: Այս ծրագիրը կարող է ունենալ այն բոլոր հնարավորությունները, որոնք անհրաժեշտ են հայկական ուսումնական կենտրոնների զարգացումն ապահովելու և արտերկրի հայերին լեզվի որակյալ կրթություն տրամադրելու համար։ Նման նախաձեռնության գործարկումը կարող է հիմք հանդիսանալ մշակութային կապերն ու ինքնությունը համաշխարհային հայկական Սփյուռքի միջև առավելագույն արդյունավետությամբ ապահովելու համար:

• Երիտասարդական փոխանակումների կոորդինացիոն խորհուրդ – (70.90%) (Մանրամասների համար տե՛ս՝ Հայաստան-Սփյուռք միասնականություն, 5.ա)
• Առցանց համահայկական ծանոթության հարթակ – Գրագետ կառավարվող, հայտերի հանգամանորեն ստուգման և միայն հայ մասնակիցների գրանցման պահանջներին հետամուտ լինող հարթակ, որը կնպաստի ծանոթացման և ընտանիք կազմելու հարցերով հետաքրքրված հայ երիտասարդների շփումների հեշտացմանը (56.41%)

Առցանց համահայկական ծանոթությունների հարթակի ստեղծումը կարող է վճռորոշ դեր խաղալ Սփյուռքի և Հայաստանի հայ երիտասարդների միջև կապերի ամրապնդման գործում՝ նպատակ ունենալով կառուցել ամուր, մշակութայնորեն կապված ընտանիքներ: Ապահովելով մանրակրկիտ ստուգման գործընթաց և բացառիկ հայկական մասնակցություն՝ այս հարթակը ոչ միայն նպաստում է համայնքների հզորացմանը, այլև աջակցում է հայկական ժառանգության և ավանդույթների շարունակականությանը նոր ընտանիքների ձևավորման միջոցով: Սա մեր օրերում մարդկանց հանդիպելու, անձնական և համայնքային կապեր հաստատելու, կյանքի համար հարմար զուգընկերներ գտնելու ու հեռանկարում բնակչության աճին նպաստելու ամենաարդյունավետ միջոցներից մեկն է: